تبيين عوامل موثر بر توزيع منافع تغيير كاربري زمين با استفاده از چارچوب برنامه ريزي ارتباطي

تغيير كاربري زمين شهري از جمله موضوعات اساسي مطرح در شهرسازي است كه پژوهشگران بسياري از جنبه هاي مختلف بويژه از بعد فضا به آن پرداخته اند ولي موضوعي كه در پژوهش هاي مختلف مورد غفلت واقع گرديده آن است كه تحليل جنبه هاب مختلف تغيير كاربري زمين تنها محدود به عوامل كلاسيك و فضايي نبوده و به دليل وجود منافع گوناگون در تغيير كاربري زمين، ذي نفعان فراواني با هدف كسب منافع از اين فرايند، در تحولات زمين شهري موثر واقع مي شوند. بر اين اساس نگارش اين مقاله با هدف كاربست چارچوب برنامه ريزي ارتباطي در شناسايي و تبيين عوامل موثر بر توزيع منافع تغيير كاربري زمين صورت پذيرفته چرا كه برنامه ريزي ارتباطي به عنوان يكي از نظريات عمومي برنامه ريزي شهري عمده توجه خود را معطوف به توزيع مناسب منافع ميان ذينفعان نموده است. در اين پژوهش پس از تدوين شاخص هاي مطالعه حاصل از مطالعات نظري، با استفاده از رويكردي كمي و روش تحليل عاملي اكتشافي به شناسايي و تبيين عوامل موثر بر توزيع منافع تغيير كاربري زمين بر مبناي مصوبات كميسيون ماده 5 شهر اهواز (به عنوان يكي از مراجع رسمي تغيير كاربري زمين در نظام برنامه ريزي شهري) پرداخته شده است. نتايج پژوهش نشان مي دهد 9 عامل با ميزان واريانس تجمعي 70.851 درصد، تبييني مناسب از توزيع منافع تغيير كاربري ارايه مي دهند كه در اين ميان عامل «مشروعيت ميانجيگري برنامه ريزان و تصميم گيران» داراي بيشترين اثر است.البته بررسي كيفيت عوامل مذكور با مقدار كيفيت 31 / 42 درصد گوياي وضعيت نه چندان مناسب توزيع منافع تغيير كاربري زمين ميان ذينفعان بوده كه اين موضوع مي تواند منجر به تعارض منافع بويژه ميان گروه هاي داراي منافع اقتصادي سياسي با منافع عموم و در نتيجه تعمق ناپايداري اجتماعي در سطح شهر اهواز گردد .