پاسخ‌هاي مورفو- فيزيولوژي نهال‌هاي دو گونه افرا پلت و توسكا ييلاقي به تنش خشكي

در اين پژوهش تأثير تنش خشكي بر پارامترهاي ريخت شناسي و فيزيولوژي دو گونه جنگلي افرا پلت (Acer velutinum Boiss.) و توسكا ييلاقي (Alnus subcordata C. A. Mey.) كه در احياي جنگل هاي طبيعي و جنگل كاري مورد استفاده قرار مي گيرند، ارزيابي شد. تحقيق به صورت آزمايش فاكتوريل با دو فاكتور (دو گونه و چهار سطح تنش خشكي (25% (تنش شديد)، 50% (تنش متوسط)، 75% (تنش خفيف) و 100% (بدون تنش) درصد ظرفيت زراعي) در قالب طرح كاملاٌ تصادفي بر روي نهال هاي يكساله اجرا شد. نتايج نشان داد كه تنش خشكي موجب كاهش ارتفاع، قطر يقه، زيست توده برگ و ريشه نهال هاي دو گونه گرديد. گونه توسكا افت زيست توده ساقه بيشتري را نشان داد، همچنين نسبت ريشه به اندام هوايي در گونه توسكا افزايش محسوس ولي در گونه افرا افزايش جزئي داشت. سطح برگ هر دو گونه تحت تنش كاهش يافت، شاخص سطح ويژه برگ در گونه توسكا با افزايش شدت تنش خشكي افت داشته، اما در گونه افرا در سطح تنش خفيف و متوسط افزايش مشاهده شد. ميزان كاهش كلروفيل كل و كلروفيل a در گونه توسكا بيشتر از افرا و ميزان افت كلروفيل b دو گونه تفاوتي نشان نداد، همچنين ميزان كاروتنوئيد در گونه توسكا كاهش، درحالي كه افزايش غير معني دار در گونه افرا مشاهده شد. تنش خشكي اثر معني داري بر ميزان محتوي نسبي آب و پرولين در دو گونه نشان داد. بين دو گونه از نظر ميزان پرولين تفاوت وجود نداشت، ليكن گونه افرا افت محتوي نسبي آب كمتري از توسكا در سطح تنش متوسط نشان داد. ميزان مالون دآلدئيد و فعاليت آنزيم هاي آنتي اكسيداني در دو گونه با افزايش شدت تنش افزايش نشان داد. گونه توسكا افزايش بيشتر محتوي مالون دآلدئيد در تيمارهاي تنش در مقايسه با تيمار شاهد داشت. فعاليت آنزيم هاي آنتي اكسيداني در دو گونه در تيمار تنش متوسط و خفيف افزايش و گونه افرا سطح آنزيمي بالاتري را نشان داد. با توجه به نتايج، مي توان گفت كه دو گونه، پاسخ هاي مشابهي به تنش خشكي نشان ندادند، همچنين بر اساس پارامترهاي مورد سنجش مي توان اذعان نمود كه گونه افرا مكانيسم پاسخ بهتري را به تنش نشان داده است. با توجه به مقاومت به خشكي بيشتر گونه افرا نسبت به توسكا پيشنهاد مي گردد تا در عرصه هاي جنگل كاري با محدوديت دسترسي به منابع آبي كاشت گونه افرا نسبت به توسكا در اولويت قرار گيرد.