بررسي خواص آنتي‌اكسيداني و ضدميكروبي عصاره اتانولي به‌ليمو

زمينه و هدف: مواد نگهدارنده شيميايي معمولاً براي جلوگيري از فساد مواد غذايي و عوامل مسموميت‌زا استفاده مي‌شوند. علي‌رغم افزايش ماندگاري مواد غذايي، اين تركيبات مي‌توانند داراي اثرات مضري باشند. باقي‌مانده‌هاي تركيبات شيميايي در غذاها موجب افزايش مقاومت ميكروبي مي‌شوند. هدف اصلي تحقيق حاضر بررسي خاصيت آنتي‌اكسيداني و ضدميكروبي عصاره اتانولي به‌ليمو بر برخي از باكتري‌هاي گرم مثبت و گرم منفي بود. روش بررسي: در اين مطالعه تجربي از روش خيساندن و حلال اتانول جهت عمل عصاره‌گيري استفاده شد. محتواي فنول و فلاونوئيدي عصاره اتانولي به‌ليمو اندازه‌گيري شد. ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آنتي‌اكسيداني ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺼﺎره ﺑﺎ آزﻣﻮن ﻣﻬﺎر راديﮑﺎلﻫﺎي آزاد دي ﻓﻨﯿﻞ ﭘﯿﮑﺮيﻞ ﻫﯿﺪرازيﻞ ﺑﺮرﺳﯽ شد و ﺑﺎ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪان ﺳﻨﺘﺰي ﺑﻮﺗﯿﻞ ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ آنيزول مقايسه شد. اثر ضدميكروبي عصاره به‌ليمو روي باكتري‌هاي استافيلوكوك اورئوس، ليستريا اينوكوا، باسيلوس سرئوس، اشرشياكلي، سودوموناس آئروژينوزا و سالمونلا تيفيموريوم به روش‌هاي ديسك ديفيوژن، چاهك در آگار، حداقل غلظت مهاركنندگي و حداقل غلظت كشندگي تعيين شد. داده‌هاي آزمايش با استفاده از آناليز واريانس با نرم‌افزار SPSS ويرايش 20 تجزيه‌و‌تحليل شدند و مقايسه ميانگين‌ها به روش آزمون آماري چند‌دامنه‌اي دانكن انجام شد. يافته‌ها: مقدار فنول و فلاونوئيد اندازه‌گيري‌شده عصاره اتانولي به‌ليمو به ترتيب برابر 0.35±96.47 ميلي‌گرم اسيد گاليك در گرم عصاره و 0.42±31.07 ميلي‌گرم كوئرستين در هر گرم عصاره بود. ميزان IC50 عصاره اين گياه 0.76±11.79 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر تعيين شد. در‌حالي‌كه اين پارامتر براي آنتي‌اكسيدان ﺑﻮﺗﯿﻞ ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ آنيزول 0.29±10.16 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر بود. در هر 2 روش ديسك ديفيوژن و چاهك در آگار، با افزايش غلظت عصاره به‌ليمو، قطر هاله عدم رشد افزايش يافت. عصاره اتانولي به‌ليمو در غلظت 12.5 ميلي‌گرم بر ميلي‌ليتر هيچ اثر مهاري بر رشد باكتري‌هاي گرم منفي نداشت. در هر 2 روش مورد‌بررسي عصاره به‌ليمو بيشترين تأثير را بر باكتري استافيلوكوك اورئوس داشت. محدوده حداقل غلظت مهاركنندگي عصاره اتانولي اين گياه بين 8 تا 128 ميلي‌گرم بر ميلي‌ليتر بسته به نوع باكتري (گرم مثبت يا گرم منفي) متفاوت بود. نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان داد عصاره اتانولي گياه به‌ليمو داراي اثر ضدميكروبي قوي‌تري بر باكتري‌هاي گرم مثبت بود. بنابراين مي‌توان از عصاره به‌ليمو در صنايع غذايي و دارويي به‌عنوان يك ماده طبيعي ضدميكروبي استفاده كرد. با‌توجه‌به نتايج حاصل و افزايش روز افزون مقاومت باكتري‌ها نسبت بـه آنتي‌بيوتيك‌هاي شيميايي، پيشنهاد مي‌شود با مطالعات بيشتر روي تركيبات ضدميكروبي اين گياه، امكان استفاده از آن براي درمان برخي از عفونت‌ها فراهم شود.