بررسي نسبت مسئله همزيستي با غيرمسلمانان و آيات نهي از تولّي ايشان

«همزيستي مسالمت‌آميز» كه همواره از نيازهاي زندگي بشر بوده، امروزه اهميت بيشتري يافته است و با رويكردهاي گوناگوني بررسي مي‌گردد. در اين ميان، نقش دين در ايجاد يا نفي همزيستي مسالمت‌آميز همواره برجسته بوده است. از منظر برخي جامعه‌شناسان، دين مايۀ وحدت و قوام اجتماع مي‌شود و از منظر برخي انديشمندان، دين به خشونت و چنددستگي ميان انسان‌ها دامن مي‌زند و امكان همزيستي مسالمت‌آميز را تضعيف مي‌كند. يكي از استنادات گروه اخير آن است كه دين مرزهاي اجتماعي براساس مرزهاي عقيدتي ايجاد مي‌كند و انسان‌ها را در اجتماع به «خود» و «ديگري» تقسيم كرده، عامل خشونت‌ورزي عليه ديگران مي‌شود. از جمله آياتي كه چنين تقسيمي را القا مي‌كند آيات نهي مسلمانان از تولّي غيرمسلمانان در قرآن است. اين مقاله درصدد است جايگاه روابط اجتماعي با غيرمسلمانان را ذيل «نهي از تولّي غيرمسلمانان» در اين آيات بررسي كند و نشان دهد كه چنين آياتي درصدد نفي حسن معاشرت و ايجاد مرزهاي اجتماعي ميان مسلمانان و غيرمسلمانان نيست. در اين مسير، مقاله نشان مي‌دهد كه اصولاً ملاك مواجهه اجتماعي در نگاه قرآن، نه اعتقادات گروه‌هاي مقابل، بلكه نوع رفتار عملي ايشان است و آنچه مايۀ ايجاد مرز اجتماعي مي‌گردد «عداوت» است و نه «كفر». اين مقاله به روش تفسير «قرآن به قرآن» مسئله مزبور را بررسي مي‌كند.