شناسايي تعدادي از لاين‌هاي برتر و سازگار كلزا از لحاظ صفات مختلف زراعي و فنولوژيكي در رشت

سابقه و هدف: كشت و توسعه زراعت كلزا به‌منظور توليد روغن و كنجاله دام و هم‌چنين به‌عنوان كشت دوم بعد از برداشت برنج براي جلوگيري از اتلاف بهره‌وري زمين از اهميت بالايي برخوردار است، لذا انتخاب و شناسايي ارقام و لاين‌هايي كه ضمن داشتن دوره رسيدگي كوتاه از ويژگي‌هاي زراعي مطلوب و عملكرد بالايي نيز برخوردار باشند بر اهميت آن مي‌افزايد. در اين راستا پژوهش حاضر به منظور شناسايي لاين‌هاي برتر و سازگار از نظر صفات مختلف زراعي و فنولوژيكي در رشت انجام شد. مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر، تعداد 20 لاين كلزا به همراه دو رقم صفار و دلگان، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات برنج رشت طي سال زراعي 99-1398 مورد بررسي قرار گرفت. صفات اندازه گيري شده شامل روز تا سبز شدن، روز تا گلدهي، روز تا خورجين دهي، روز تا رسيدگي، ارتفاع بوته، ارتفاع پايين‌ترين شاخه خورجين‌دار، تعداد شاخه فرعي، قطر ساقه، طول خورجين، تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيكي و شاخص برداشت بود. از رتبه بندي آروناچالام و تجزيه گرافيكي دو طرفه ژنوتيپ در صفت براي مقايسه ژنوتيپ‌ها و تعيين برترين ژنوتيپ‌ها از لحاظ كليه صفات انجام شد.يافته‌ها: طبق نتايج تجزيه واريانس لاين‌هاي مختلف از لحاظ تمامي صفات اختلاف معني‌داري داشتند كه بيانگر تنوع لاين‌ها از نظر اين صفات مي‌باشد. از لحاظ دوره رسيدگي، دامنه تغييرات ژنوتيپ‌ها، سه روز و از 195 (در رقم صفار و لاين SRL-98-20 ) تا حدود 198 روز (در لاين SRL-98-15) متغير بود. در مجموع بيشترين مقدار عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك (بترتيب 3773.30 و 12143.3 كيلوگرم در هكتار) و بيشترين تعداد خورجين در بوته (209.1 عدد) در لاين SRL-98-17 مشاهده شد و باتوجه به اينكه اين لاين دوره رسيدگي كوتاهي (196.67 روز) نيز داشت مي‌توان به‌عنوان برترين لاين معرفي كرد. همه لاين‌ها از لحاظ عملكرد و ساير صفات زراعي و مورفولوژيكي، نسبت به رقم شاهد صفار (با عملكرد 1621.67 كيلوگرم در هكتار)، جايگاه برتري كسب كردند. رقم دلگان نيز از لحاظ عملكرد (2903.30 كيلوگرم در هكتار) برتر از رقم صفار بود. نتيجه‌گيري كلي: بر اساس نتايج رتبه‌بندي آروناچالام، و نمودار دو طرفه ژنوتيپ در صفت لاين‌هاي SRL-98-17، SRL-98-14، SRL-98-9، SRL-98-1، SRL-98-15 و SRL-98-12 بترتيب بالاترين رتبه‌ها را به خود اختصاص دادند و توانستند از لحاظ كليه صفات فنولوژيكي، موفولوژيكي و صفات مرتبط با عملكرد برترين جايگاه را به خود اختصاص دهند و بنابراين بر اساس نتايج پژوهش حاضر مي‌توان اين لاين‌ها را به عنوان لاين‌هاي سازگار در شرايط آب و هواي معتدل و مرطوب شمال ايران معرفي كرد.