نظريۀ تشابه سوآرز و قرابت آن با اشتراك معنايي

در اين مقاله برآنيم تا به بررسي نظريۀ تشابه نزد سوآرز بپردازيم. سوآرز، از يك سو، به وحدت مفهوم «موجود» باور دارد و آن را حافظ وحدت موضوع دانش مابعدالطبيعه مي‌داند، چون كه بر اساس اصلي ارسطويي هر دانشي بايد دربارۀ موضوعي واحد باشد و بدان سبب كه سوآرز خداوند، عقول و مخلوقات را ذيل مفهوم «موجود به ماهو موجودِ واقعي» از موضوعات مابعدالطبيعه برمي‌شمرد، به وحدت مفهوم «موجود» نياز دارد. از سوي ديگر، نظريۀ تشابه در فلسفۀ مدرسي و به‌ويژه توماسي موجب آن مي‌شود كه فاصلۀ وجودشناختي ميان خداي خير محض و جهاني كه ثمرۀ گناه نخستين و ذاتاً شرّ است، حفظ شود، زيرا مفهوم موجود را در باب خداوند و مخلوقات نه مفهومي يكسان، بلكه صرفاً متشابه مي‌داند. ازاين‌رو سوآرز قرائت سنّتي كاژتاني را كنار مي‌نهد تا بتواند هم وحدت مفهوم موجود را حفظ كند و هم تشابه را رد نكند. او تشابه حمل ذاتي را برمي‌گزيند كه در آن نخست، تشابهِ يك مفهوم با مفهومي ديگر و نه تشابه دو مفهوم با مفهومي سوم مطرح است و دوم اين كه مفهومِ موجود به طور ذاتي در هر دو سوي تشابه وجود دارد. در اين مقاله خواهان آنيم تا اثبات كنيم كه اين رويكرد موجب آن مي‌شود كه تشابه حملِ ذاتي سوآرز همان اشتراك تشكيكي ابن‌سينا و اشتراك معنوي اسكوتوسي شود و سوآرز ضمن استفاده از خصايص اشتراك معنوي، مانند وحدت مفهوم «موجود» در مابعدالطبيعۀ خود، صرفاً به طور صوري و در عنوان قائل به تشابه است و كاملاً از آن دور مي‌شود.