آسيب‌شناسي نهادي رويكرد دولت به توسعه صنعتي در جمهوري اسلامي ايران ( 1358 تا 1368)

اين مقاله از چشم‌اندازي نونهادگرايانه، زمينه‌ها و دلايل افول بخش صنعت در اقتصاد كشور و تضعيف موقعيت صاحبان صنايع نوپاي ايران در دهه نخست استقرار جمهوري اسلامي را تحليل كرده است. براي اين منظور، دودسته عوامل « نهادي-ايدئولوژيك» و «شرايط پيشا نهادي» در بستر فرايندي تاريخي، تحليل‌شده است تا بتوان سازوكار نهادي-تاريخي منجر به تضعيف بورژوازي صنعتي و سقوط جايگاه صنعت و توسعه سرمايه‌داري صنعتي در اقتصاد سياسي ايران را تحليل كرد. روش مقاله حاضر از نوع تحليل تاريخيِ كيفي است كه در انجام آن از داده‌هاي اسنادي مستخرج از گزارش‌هاي اقتصادي و آماري رسمي، خاطرات، آثار مكتوب و به‌ويژه گفتگو با نخبگان (سياست‌گذران دولتي و صاحبان صنايع فعال در بازه زماني پژوهش) و نيز تحليل‌هاي تاريخي و اقتصادي و سياسي ديگر محققان و صاحب‌نظران، بهره برده است. يافته هاي اين مقاله، نشان مي‌دهد كه در بزنگاه شكل‌گيري نهادهاي حكومتي و اقتصادي پسا انقلابي در ايران، روابط متقابل و مجموعه‌اي از عوامل نهادي و پيشا نهادي در بستري از تحول تاريخي، موجب صورت‌بندي فرايندي وابسته به مسير، در نهادهاي تصميم‌گيرنده و ذهنيت تصميم گيران درباره مناسبات و سياست‌هاي اقتصادي كشور شد كه رويكردي مخالف با رشد سرمايه‌داري صنعتي داشت. اين رويكرد، در دهه‌هاي بعد هم يكي از عوامل مهم بازدارنده رشد و توسعه صنعتي در كشور بوده است.