شبه ‌سرمايه‌داري رانتير؛ برآيند پارادوكس‌هاي دولت اندامواره، ابزاري و رانتير در جمهوري اسلامي ايران

جمهوري اسلامي ايران، نظامي است كه در قالب الگوهاي كلاسيك نظم سياسي قابل دسته بندي نبوده و فهم منطق كنش و رفتار سياسي داخلي و خارجي آن در چارچوب هاي نظري متعارف با دشواري هايي روبروست. اين پژوهش به دنبال ارائۀ الگويي مفهومي در فهم ماهيت نظم سياسي و محرك هاي رفتاري در جمهوري اسلامي است و اين الگوي مفهومي را ذيل سنت نظري اقتصاد سياسي جستجو مي كند. بلاتكليفي در روابط بنيادين ميان نهادهاي دولت، بازار و جامعۀ مدني، نظم اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي را به شكلي سامان داده است كه در عين ناسازگاري با انواع نظم هاي كلاسيك ليبراليستي، سوسياليستي، فاشيستي و كمونيستي، عناصري از هر يك از اين نظم ها را در خود دارد. اين بلاتكليفي ريشه در حضور هم زمان دو مبناي فلسفي متعارض در باب چيستي و كاركردهاي دولت دارد كه در رويكردهاي اندامواره و ابزاري مفهوم پردازي مي شوند و اين دو مبناي فلسفي متعارض در وجود هم زمان ساختارهاي موازي و سلسله مراتبي از نقش هاي اجتماعي متعارض تعين يافته است. علاوه بر اين، ماهيت رانتير دولت در ايران، به‌عنوان متغيري ميانجي، امكان تعديل و اصلاح در اين نظم اقتصاد سياسي را تضعيف كرده است. در اين پژوهش الگوي مفهومي مناسب در فهم اين نظم اقتصاد سياسي در قالب سازۀ مفهومي «شبه سرمايه ‌داري رانتير» مفهوم‌ پردازي شده است.