علم و شبه‌علم در مطالعات دولت پژوهي معاصر در ايران

يكي از اقدامات مهم دانشمندان فهم عالمانه دولت بوده است، ولي گاهي اين كوشش به فهمي شبه‌علمي ختم شده است، تاحدي‌كه مي‌شود گفت شبه‌علم به جاي علم نشسته است. مقاله مي‌كوشد تا اين گزاره را واكاوي كند. پاسخ اين پرسش كه وضعيت آثار مربوط به دولت در ايران از نظر علمي يا شبه‌علمي بودن چگونه است؟ را مي‌توان در چهار شاخص وارسي ادبيات موجود، قابليت آزمايش، استناد به شواهد، نقد و اصلاح‌پذيري رديابي كرد.  هدف مقاله آسيب‌شناسي آثار نوشته شده در مورد دولت‌ از طريق بررسي نسبت آنها با شاخص‌هاي علم و شبه‌علم است. روش ما فراتركيبي است كه به ‌دنبال تجزيه يافته‌ها، بررسي آنها، كشف ويژگي‌هاي اساسي پديده‌ها و تركيب آنها در كلي دگرگون شده، با هدف ارائه تفسير جديدي از موضوع مورد مطالعه است. يافته اين مقاله آن است كه مقوله علم/ شبه‌علم مانند هر پديده انساني ديگري پديده‌اي طيفي است، بدين معنا كه آثار نوشته شده در حوزه دولت همگي هم از وجوه علمي برخوردارند و هم از وجوه شبه علمي اما تفاوت در محل قرار گرفتن آنها در اين طيف‌بندي است. برخي آثار به طيف علمي نزديك‌ترند و وجه غالب آنها علمي است. اما برخي به طيف ديگر نزديك‌ترند و وجه برجسته آنها شبه‌علمي است. نتيجه اين بررسي آن است كه وجه غالب مطالعات دولت‌پژوهي در ايران بيشتر شبه‌علمي بوده و در تحليل‌هاي خود كمتر بر شواهد عيني تجربي و استدلال‌هاي فلسفي تكيه دارند و همين آسيب موجب فهمي كژتاب از دولت به عنوان نهادِ نهادها و مهمترين نيروي سياسي در جامعه امروز شده است.