بررسي خلافت عمر‌بن ‌عبدالعزيز با توجه به نظرية «مهدي امت»

به قدرت رسيدن عمربن ‌عبدالعزيز يكي از ابهامات تاريخ است كه مخفي‌كاري ‌بني‌اميه و تلاش تاريخ‌نگاران براي حفظ شأن خلفا غباري از كتمان بر روي نگاشته‌هاي مرتبط با اين واقعه نشانده است. سليمان‌‌بن ‌عبدالملك در آخرين روزهاي عمرش، در اقدامي عجيب و مبهم، با وجود وصيت عبد‌الملك براي واگذاري حكومت به برادرانش، رداي خلافت را بر دوش عموزاده‌اش عمر‌بن‌ عبدالعزيز انداخت. بررسي‌ها نشان مي‌دهد مصلحت‌انديشان و علماي ‌درباري ـ با الهام از سخنان پيشينيان مبني ‌بر ظهور منجي هنگام فراگير شدن ظلم ـ كوشيدند با ارائه طرحي، از تنفر جامعه نسبت به آل‌اميه بكاهند و اسبابِ دوام قدرت آنان را فراهم آورند. بدين منظور عمر‌بن ‌عبدالعزيز كه در مقايسه با ديگر امويان از امتياز خويشاوندي با خليفه ثاني برخوردار و ارادتش را به فرزندان عبدالملك ثابت كرده بود، مكلف به اجراي نقش «مهدي امت» شد. او نيز به حسب رسالتش، برخلاف سيره متداول حكمرانان اموي عمل كرد. اما اندكي بعد، كاسه صبر فرزندان عبدالملك لبريز شد. در نتيجه، به موفقيت سطحي از اين برنامه اكتفا نمودند و به حكومتي كه تنها نقش حلقه اتصال خلافت از سليمان به يزيد را داشت، خاتمه دادند.