بررسي اثر تاريخ كاشت و تراكم بوته گياه مادري بر كيفيت و ويژگي‌هاي جوانه‌زني بذر گوار (Cyamopsis tetragonoloba) در استان گيلان

مقدمه: گوار (Cyamopsis tetragonoloba L.) گياهي يك‌ساله، دولپه‌اي و از خانواده بقولات مي‌باشد كه با نام لوبياي خوشه‌اي نيز شناخته مي‌شود. اين گياه مي‌تواند تنش شوري و خشكي را به‌خوبي تحمل كند. تاريخ كاشت و تراكم بوته مطلوب از عوامل تأثيرگذار بر كيفيت و كميت گياهان زراعي مي‌باشند. نحوه پراكنش بوته‌ها در مزرعه بر جذب و بهره‌وري از عوامل محيطي مؤثر بر رشد و رقابت درون و برون بوته‌اي تأثير گذاشته، در نهايت از عوامل تعيين‌كننده كميت و كيفيت عملكرد مي‌باشد تاريخ كاشت‌هاي مختلف با ايجاد شرايط متفاوتي از لحاظ دما، طول روز، رطوبت نسبي، تشعشع خورشيدي، زمان رسيدگي و برداشت، ويژگي‌هاي كمي و كيفي بذر را تحت تأثير قرار مي‌دهند. هدف از اجراي اين آزمايش بررسي كيفيت و هم‌چنين، ارزيابي برخي از ويژگي‌هاي جوانه‌زني بذر گوار در تاريخ و تراكم‌هاي مختلف كاشت در شرايط آب و هوايي گيلان مي‌باشد. مواد و روش‌ها: اين آزمايش در بهار و تابستان سال 1396 در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات برنج رشت واقع در روستاي گيل پرده‌سر سنگر به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايش شامل چهار تاريخ كاشت (۲۲ ارديبهشت، ۵ خرداد، ۱۹ خرداد و ۲ تير) و سه تراكم بوته (20، 40 و 60 بوته در مترمربع) بود. با قهوه‌اي شدن غلاف‌هاي 75 درصد بوته‌هاي هر كرت نسبت به برداشت بذر اقدام شد و صفاتي مانند درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني، طول ريشه‌چه و ساقه‌چه، وزن تر و خشك ريشه‌چه و ساقه‌چه، شاخص طولي بنيه گياهچه، وزن هزار دانه، هدايت‌الكتريكي، ميزان فعاليت آنزيم آلفاآميلاز بررسي شد. يافته‌ها: نتايج تحقيق حاضر نشان داد كه بذرهاي گوار در تاريخ 5 خرداد و تراكم 40 بوته در مترمربع، داراي كيفيت بالايي بودند. در تاريخ كشت 5 خرداد به‌دليل شرايط آب و هوايي مطلوب طي دوره پر شدن بذر، سرعت جوانه‌زني، درصد جوانه‌زني، شاخص طولي بنيه گياهچه، طول ريشه‌چه و وزن هزار دانه بالا بود. با تأخير در كاشت مقدار صفات مذكور كاهش يافت. ميزان هدايت‌الكتريكي در تاريخ كشت 2 تير بالاترين مقدار را نشان داد. بيش‌ترين ميزان فعاليت آنزيم آلفاآميلاز نيز در تاريخ كشت 19 خرداد مشاهده شد. نتيجه‌گيري: در كل مي‌توان نتيجه گرفت كه بهترين تاريخ كاشت و تراكم بوته بذرهاي گوار در استان گيلان با بالاترين كيفيت بذر و جوانه‌زني، زمان كاشت 5 خرداد و تراكم 40 بوته در مترمربع است.  جنبه هاي نوآوري: 1- صفات جوانه زني بذر گوار در زمان رسيدگي فيزيولوژيك ارزيابي شد. 2- از لحاظ صفات جوانه زني بذر گوار، بهترين زمان كاشت 5 خرداد و بهترين تراكم 40 بوته در مترمربع به دست آمد.