مقايسه مدل هاي زمان تا رويداد و رگرسيون غيرخطي در تجزيه و تحليل داده‌هاي جوانه‌زني

مقدمه: امروزه مطالعات گسترده‌اي در زمينه اثر تيمارهاي مختلف بر جوانه‌زني بذرها در گياهان زراعي، باغي و غيره انجام مي‌شود. روش‌هاي مختلفي براي محاسبه پارامترهاي مربوط به جوانه‌زني ارايه گرديده است كه استفاده از رگرسيون غير‌خطي متداول‌تر است. هر چند كه در سال‌هاي اخير مدل‌هاي مختلفي براي اين روش معرفي گرديده است اما ايرادات اساسي در ساختار و نتايج آن باعث شده تا محققين به دنبال روش‌هايي با دقت و صحت بالاتر باشند. هدف از اين پژوهش معرفي مدل زمان تا رويداد  و مقايسه كارايي آن در شرايط و آزمايش هاي مختلف با مدل رگرسيون غير‌خطي مي‌باشد.  مواد و روش‌ها: در اين پژوهش از مشاهدات مربوط به 4 آزمايش  اثر سيانيد پتاسيم بر جوانه‌زني بذرهاي گردو، اثر تنش شوري بر جوانه‌زني بذرهاي گندم، اثر تنش خشكي بر جوانه‌زني بذرهاي ذرت و اثر دما بر جوانه‌زني بذرهاي پنبه استفاده گرديد. روش‌هاي رگرسيون غير‌خطي و زمان تا رويداد بر پايه مدل گامپرتز به مشاهدات برازش داده شد و به كمك روش مونت‌كارلو نتايج اين دو مدل مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته‌ها: بر پايه شاخص‌هاي ضريب تعيين و ميانگين مربعات خطا هر دو روش برازش مناسبي به مشاهدات داشتند. هر چند كه پارامترهاي جوانه‌زني بذرها در هر دو مدل تقريبا برابر براورد شد اما انحراف معيار پارامترها در رگرسيون غيرخطي به مراتب كمتر از مشابه آنها در روش زمان تا رويداد بود، به جز در مواردي كه بذرهاي جوانه‌نزده در انتهاي بازه زماني آزمايش وجود نداشت كه در اين حالت نتايج كاملا يكسان بود. روش مونت‌كارلو نتايج حاصل از مدل زمان تا رويداد را مورد تاييد قرار داد و كم‌براوردي روش رگرسيون غيرخطي را در براورد انحراف معيار پارامترها آشكار كرد.   نتيجه‌گيري: به طور كلي، نتايج اين تحقيق نشان داد كه مدل زمان تا رويداد مي‌تواند به عنوان يك مدل مناسب در مطالعات مربوط به جوانه‌زني بذرها در شرايط و تيمارهاي مختلف به كار گرفته شود. اين مدل نه تنها براوردهاي دقيقي براي پارامترهاي مربوط به جوانه‌زني ارايه مي‌دهد بلكه انحراف معيار پارامترها كه نقش تعيين كننده‌اي در استنباط آماري در مورد پارامترها دارد را با دقت بالا براورد مي‌كند. وجود بسته drc در نرم افزار R باعث شده كه امكان برازش مدل‌هاي مختلف زمان تا رويداد پارامتري فراهم گردد. جنبه هاي نوآوري: 1- از مدل زمان تا رويداد پارامتري در برآورد پارامترهاي جوانه زني بذرها استفاده مي گردد. 2- روش زمان تا رويداد و رگرسيون غيرخطي در آزمايش هاي مختلف جوانه زني بذرها مقايسه گرديد. 3- از روش مونت كارلو براي بررسي صحت نتايج روش هاي به كار رفته استفاده شد.