اثر پيش‌تيمار بذر بر برخي مؤلفه‌هاي جوانه‌زني و فعاليت آنزيمي گياهچه گلرنگ (Carthamus tinctorius) در شرايط تنش خشكي در آزمايشگاه

مقدمه: گلرنگ گياهي است كه به دليل دارا بودن ارزش بالاي دارويي و غذايي به خصوص استحصال روغن خوراكي در كشورهاي توسعه يافته مورد توجه قرار گرفته است. خشكي از مهمترين عوامل زيان بار در نواحي خشك و نيمه خشك جهان است كه توليد گياه را تحت تأثير قرار مي‌دهد. مواد تعديل كننده نقش مهمي را در سازگاري گياهان به شرايط تنش ايفا مي‌كنند. از جمله اين مواد هورمون اسيد جيبرليك و آنتي اكسيدان اسيد آسكوربيك است كه موجب افزايش تحمل گياهان در شرايط نا مساعد محيطي مي‌شوند. تحقيق حاضر به منظور بررسي تأثير اسيد جيبرليك و اسيد آسكوربيك بر مؤلفه‌هاي جوانه‌زني بذر و برخي شاخص‌هاي آنزيمي گلرنگ در شرايط تنش خشكي انجام شد. مواد و روش ها: اين آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه علوم كشاورزي دانشگاه ايرانشهر در سال 1399 اجرا شد. عامل اول شامل سه سطح پيش‌تيمار بذر (شاهد (پيش تيمار با آب مقطر)، پيش تيمار با اسيد جيبرليك و پيش تيمار با اسيد آسكوربيك) و عامل دوم تنش خشكي در چهار سطح (0، 3-، 6- و 9- بار) بود. تنش خشكي با استفاده از پلي اتيلن گلايكول 6000 اعمال شد. جوانه‌زني بذرها در داخل ژرميناتور با دماي 25 درجه سلسيوس به مدت 14 روز تحت شرايط تاريكي انجام شد. صفات جوانه‌زني و شاخص‌هاي آنزيمي طبق روش‌هاي استاندارد اندازه‌گيري شد. يافته‌ها: نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اكثر شاخص‌هاي جوانه‌زني و رشدي گياهچه گلرنگ با افزايش تنش خشكي روند كاهشي داشت، همچنين تنش خشكي منجر به تغيير فعل و انفعالات آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدانت شد. پيش‌تيمار بذر با اسيد جيبرليك و اسيد آسكوربيك در مقايسه با بذرهاي پيش‌تيمار نشده، منجر به افزايش شاخص‌هاي جوانه‌زني، رشد گياهچه و بهبود در فعاليت آنزيمي از جمله كاتالاز، پراكسيداز و سوپر اكسيد ديسموتاز شد. پيش‌تيمار با اسيد جيبرليك از برتري معني‌داري برخوردار بود. پيش‌تيمار بذر در شرايط تنش خشكي منجر به افزايش صفات سرعت جوانه‌زني، محتوي پروتئين و فعاليت كاتالاز، پراكسيداز و آسكوربيك ديسموتاز نسبت به شاهد گرديد. نتيجه‌گيري: به طور كلي، پيش‌تيمار بذرهاي گلرنگ با استفاده از اسيد جيبرليك منجر به تغيير فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدانت شده و اين فعل و انفعالات در نهايت موجب تعديل اثرات منفي تنش خشكي و افزايش پارامترهاي جوانه‌زني شد. جنبه‌هاي نوآوري: 1- نقش اسيد جيبرليك و اسيد آسكوربيك بر صفات جوانه‌زني بذر گلرنگ بررسي شد. 2- تأثير اسيد جيبرليك و اسيد آسكوربيك بر ميزان فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدانت و پروتئن محلول در طول جوانه‌زني بذر بررسي گرديد.