پاسخ جوانه‌زني زرين گياه (Dracocephalum kotschyi) به پيش‌تيمار بذر با اسيد سولفوريك، اسيد جيبرليك و ميكوريزا در دماهاي مختلف

مقدمه: در گياهاني مانند زرين گياه كه داراي خواب بذر هستند، بطور عمده اعمال تيمارهاي فيزيكي، شيميايي و هورموني مختلف منجر به بهبود جوانه‌زني مي‌شود. با اين وجود، برهم‌كنش دما، پيش‌تيمار با اسيد سولفوريك و تيمار با اسيد ‌جيبرليك و ميكوريزا بر جوانه‌زني زرين گياه بررسي نشده است. بنابراين اين آزمايش به منظور مطالعه اثر پيش‌تيمار بذر در بهبود شاخص‌هاي جوانه‌زني بذر زرين گياه در شرايط آزمايشگاهي انجام شد. مواد و روش‌ها: تيمار‌هاي مورد بررسي در اين آزمايش شامل (1) پيش‌تيمار پوسته بذر با اسيد سولفوريك‌ (97-95 درصد، به مدت 10 دقيقه) و عدم پيش‌تيمار (آب مقطر)؛ (2) تيمارهاي مختلف شامل غلظت‌هاي صفر، 250 و 500 ميلي‌گرم در ليتر اسيد جيبرليك يا تلقيح با سوسپانسيون ميكوريزا در قالب دو آزمايش جداگانه‌؛ و (3) دو تيمار دمايي دماي اتاق و يخچال (حدود 4 درجه سلسيوس) بود. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با چهار تكرار انجام شد و شاخص‌هاي مختلف جوانه‌زني و رشد اوليه گياهچه مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: كاربرد اسيد جيبرليك در دماي اتاق منجر به افزايش معني‌دار درصد و سرعت جوانه‌زني شد در حالي‌كه در دماي 4 درجه سلسيوس تفاوت معني‌داري بين سطوح مختلف اسيد جيبرليك با شاهد مشاهده نشد. به همين ترتيب، كاربرد غلظت 250 ميلي‌گرم در ليتر اسيد جيبرليك طول و بنيه گياهچه را در دماي اتاق بهبود بخشيد. در حالي‌كه پيش‌تيمار با اسيد سولفوريك در مقايسه با عدم پيش‌تيمار شاخص‌هاي جوانه‌زني و رشد اوليه گياهچه را به طور معني‌دراي كاهش داد، تلقيح با سوسپانسيون ميكوريزا در هر دو شرايط با بهبود جوانه‌زني، كاهش ناشي از پيش‌تيمار با اسيد سولفوريك را جبران نمود. به طور مشابه، در حالي‌كه بيشترين طول گياهچه و شاخص بنيه گياهچه از تيمار با ميكوريزا در دماي اتاق در شرايط عدم پيش‌تيمار با اسيد سولفوريك حاصل شد، در دماي 4 درجه سلسيوس نيز تلقيح با ميكوريزا ميزان افت طول گياهچه و شاخص بنيه گياهچه ناشي از كاربرد اسيد سولفوريك را به طور معني‎‌داري كاهش داد. نتيجه‌گيري: براساس يافته‌ها، به نظر مي‌رسد كاربرد غلظت 250 ميلي‌گرم در ليتر اسيد جيبرليك در دماي اتاق جهت بهبود روند جوانه‌زني زرين گياه مي‌تواند مورد توجه قرار گيرد. همچنين با توجه به نتايج حاصله، تيمار با ميكوريزا در شرايط عدم پيش‌تيمار با اسيد سولفوريك در دماي اتاق مي‌تواند به‌عنوان شرايط بهينه جهت بهبود جوانه‌زني زرين گياه قابل توصيه باشد. جنبه‌هاي نوآوري: 1- برهم‌كنش پيش‌تيمار شيميايي با تيمارهاي زيستي و هورموني بر جوانه‌زني زرين گياه بررسي شد. 2-كاربرد اسيد جيبرليك در دماي اتاق جوانه‌زني را نسبت به شاهد بهبود داد در حالي‌كه در 4 درجه سلسيوس اثري بر جوانه‌زني نداشت. 3- كاربرد مايكوريزا افت جوانه‌زني حاصل از پيش‌تيمار با اسيد سولفوريك را كاهش داده و منجر به حداكثر جوانه‌زني و رشد گياهچه شد.