تعريف واحدهاي واكنش هيدرولوژيك پيوسته مكاني براي مدل‌سازي هيدرولوژيك در حوزه آبخيز كوهستاني با SWAT (مطالعه موردي: حوزه آبخيز طالقان)

مدل SWAT از پر كاربردترين مدل‌هاي شبيه‌سازي حوزه آبخيز و پيش‌بيني تأثير اقدامات حفاظتي آبخيزداري مي‌باشد. در اين مدل، شبيه‌سازي فرآيندهاي آبخيز بر پايه واحدهاي واكنش هيدرولوژيك (HRUs) صورت مي‌گيرد كه از روي‌هم‌گذاري نقشه‌هاي كاربري/پوشش اراضي، خاك و شيب ايجاد مي‌شوند. در حالي كه در فرآيند ايجاد HRUs، اين واحدها ماهيت مفهومي پيدا كرده و موقعيت مكاني خود را از دست مي‌دهند. اين رويكرد براي شبيه‌سازي حوزه‌هاي آبخيز بزرگ و ناهمگن، از نظر كارايي محاسباتي مفيد و اغلب اجتناب ناپذير است. اما چنانچه هدف، مكان يابي و ارزيابي اثربخشي روش هاي مديريتي بر رواناب، رسوب و آلاينده ها در يك حوضه متوسط تا كوچك باشد، مشخص بودن مكان دقيق HRUs ضرورت دارد. هدف از اين مطالعه، ارائه روشي براي مستقل/مكاني نمودن HRUs و مقايسه نتايج شبيه سازي بر پايه آن با حالت استاندارد مدل بود. در اين روش، با انجام پيش پردازش هاي اوليه در GIS و تخصيص اسامي منحصر به فرد به واحدهاي خاك، HRUs مستقل و مشخص مكاني تعريف مي‌شود. مقايسه خروجي‌هاي مدل در حالت HRUs مكاني با حالت HRUs مفهومي (استاندارد مدل) براي حوزه آبخيز طالقان نشان داد كه، نتايج بسيار مشابه مي‌باشد و تفاوت معني‌داري در خروجي‌هاي مدل مشاهده نمي‌شود. در اجراي مدل براساس حالت استاندارد، ضريب نش-ساتكليف رواناب و رسوب شبيه سازي شده در خروجي حوضه به ترتيب 0/75 و 0/64 و در اجراي مدل براساس HRUs مكاني به ترتيب 0/74 و 0/61 به دست آمد. تعريف HRUs مكاني با روش پيشنهادي، خروجي‌هاي ملموس‌تر و كاربردي‌تري ارائه مي‌نمايد كه براي شناسايي مناطق بحراني حوضه و مكان‌يابي اقدامات حفاظتي نسبت به رويكرد HRUs مفهومي، مطلوب‌تر خواهد بود.