عوامل و موانع بينشي توكل در اخلاق اسلامي با تأكيد بر ديدگاه آيت‌‌الله مصباح يزدي

در ديدگاه آيت‌‌الله مصباح يزدي تنها راه رسيدن به سعادت، ايمان و ركن اصلي آن «توكل» بر خداوند متعال است. «توكل» يعني: انسان با ايمان و باور كامل، همه امور را به خداوند واگذارد و او را تكيه‌گاهى مطمئن براى خود قرار دهد. در اين صورت خداوند نيز او را كفايت مي‌كند. توكل فعلي اختياري است كه به يكباره و ناگهاني حاصل نمي‌شود، بلكه ملازم با نوع بينش، گرايش و كنش انساني است. كسب و تقويت بينش و معرفت صحيح اولين گام در رسيدن به توكل است؛ زيرا با بررسي عوامل و موانع توكل در بعد بينشي، مي‌توان با چشمي باز و به درستي در مسير توكل قدم گذاشت. اما سؤال آن است كه كدام عوامل بينشي به تقويت توكل مي‌انجامد؟ و چه موانعي از ايجاد و تقويت آن جلوگيري مي‌كند؟ پژوهش حاضر با هدف بررسي عوامل و موانع بينشي توكل در اخلاقي اسلامي با تأكيد بر ديدگاه آيت‌‌الله مصباح يزدي، پس از تفحص، جمع‌بندى، طبقه‌بندى و ويرايش اطلاعات با روش توصيفى ‌ـ تبييني انجام شده است. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه براي توكل بايد معتقد به توحيد بود و علاوه بر اعتقاد، بايد به آن باورها ايمان داشت، و بايد فهمي درست از خود و رابطه خود با خداوند پيدا كرد و از آن معارف غافل نبود و به اين رابطه بيّن توجه داشت. همچنين دانستن نحوه تأثيرگذاري خداوند در عالم و آثار و نتايج توكل نيز تأثير بسزايي در كسب اين فضيلت دارد. از سوي ديگر، فقدان بينش توحيدي، غفلت، عدم درك صحيح از انسان و اعتقاد به وساطت غيرخدا در امور، از موانع بينشي توكل محسوب مي‌شوند.