فضاسازي در رمان شب ممكن

رمان شبِ ممكن نوشتۀ محمدحسن شهسواري، يك فراداستان است كه از شيوه هاي نگارش داستان‌هاي پست مدرنيسم بهره برده است. شهسواري در طرح اين روايت و فرآيند معناسازي داستان، از عنصر فضا به نحو مؤثّري بهره برده است. فضاي حاكم بر داستان بر كلّ روايت سايه افكنده و ارتباط مستقيمي با عملكرد شخصيّت ها دارد. دگرگوني، بارزترين ويژگي فضا در اين رمان است، به گونه اي كه  داستان يك فضاي كلّي نمادين و چندين فضاي فردي دارد؛ ابتداي داستان، با بيتي از حافظ به‌منظور براعت استهلال كلّ كتاب آمده است. فضاسازي كلّي داستان در جهت اين مضمون پيش رفته است كه قطعيّت و واقعيّتي در زندگي وجود ندارد و هر چيزي مي تواند امكان وقوع پيدا كند. در هر فصل نيز با دگرگوني فضا، با تكيه بر توصيف و لحن شخصيّت ها، سه فضاي رمانتيك، منطقي و فضاي عشق و نفرت ايجاد شده است. هركدام از اين فضاها در تعامل با فضاي ديگر قرار دارد كه در فضاي كلّي با هم قرار گرفته اند. در مقالۀ حاضر با طرح اين سؤال كه عنصر فضا در رمان چگونه است؟ و چه تأثيري بر سير روايي آن ايجاد كرده است؟ فضاسازي رمان بررسي شده است.