بررسي اثر تاريخ و تراكم كاشت بر گياه كينوا در شرايط شور و ديم

سابقه و هدف: در بسياري از نقاط زمين اراضي با شوري بالا وجود دارد و اغلب اين اراضي به دليل عدم شناخت ارقام مقاوم، باير و يا بلا استفاده از ديد زراعي تلقي شده‌اند. گياه كينوا ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻌﻰ از ﺗﻨﺶﻫـﺎي ﻏﻴـﺮ زﻧﺪه از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎ، ﺷﻮري و آﺑﻰ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ هم‌چنين اين گياه با توجه به اينكه ﺳﺮﺷﺎر از ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ اﺳﺖ مي‌تواند جايگزين مناسبي براي برنج و گندم باشد. لازم است مطالعات بر روي گياهاني از اين دست در شرايط بحراني (خاك شور و كشت ديم) بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد. در اين تحقيق اثر تاريخ كشت و تراكم در شرايط ديم و خاك شور بر عملكردگياه كينوا مورد بررسي قرار گرفت.مواد و روش‌ها: در اين تحقيق آزمايشي به صورت كرت‌هاي خردشده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كاملا تـصادفي با سه تـكرار در سال زراعي 1398-1397 در يكي از مزارع شهرستان گميشان واقع در استان گلستان انجام شد. فاكتور اصلي شامل سه تاريخ كاشت (15 بهمن، 15 اسفند و 15 فروردين) و فاكتور فرعي شامل سه تراكم (60، 80، 100 و 120 بوته در متر مربع) بود. براي تعيين طول مراحل رشدي و وزن خشك و انجام آناليز، نمونه برداري از بوته‌ها بصورت دو هفته يك‌بار انجام شد. عملكرد نهايي نيز از خطوط مياني هر كرت تعيين شد. در طول فصل رشد از تاريخ‌هاي مهم فنولوژي گياه مثل زمان شروع سبز شدن، استقرار كامل بوته، گلدهي، دانه‌بندي، پر شدن دانه و رسيدگي برداشت به تفكيك تيمارهاي مختلف يادداشت برداري شد در پايان داده‏هاي بدست آمده توسط نرم افزار آماري SAS مورد تجزيه قرار گرفته و ميانگين داده‌ها بر اساس آزمون LSD مورد ارزيابي قرار گرفت.يافته‌ها: نتايج نشان دهنده تاثير معني‌دار تاريخ كاشـت بـر ارتفاع بوته، تعداد دانه‌ در پانيكول و وزن خشك بوته و وزن‌هزاردانه درسطح 1 درصد و وزن پانيكول، تعداد دانه شاخه‌ها در سطح معني‌داري 5 درصد بود. بيشترين مقادير اين صفات عملكردي در تاريخ كـاشت 15 بهمن ماه حاصل شد و تـاريخ كاشت‌ فروردين داراي پايين‌ترين مقادير صفات مذكور بود. ارتفاع بوته، تعداد دانه‌ در پانيكول و وزن خشك بوته به‌صورت معنـي‌داري تحت تأثير فاكتـور تراكم بوته قرار گرفت. كليه اثرات متقابل ايـن دو فاكتـور نيز تأثير معني‌داري بر صفات اندازه‌گيري شده داشتند. اغلب عملكردها در تراكم‌هاي 60 و 80 بوته در متر مربع بطور معني‌داري بيشتر از مقدار اين صفت در ديگر تراكم‌هاي كاشت بود. نتايج اين تحقيق نشان داد 15 بهمن بهتـرين تاريخ كاشـت كينوا نسبت بـه ساير تاريخ‌هاي مورد بررسي در شرايـط جوي و خاك‌هاي زراعي منطقه گميشان بوده و تـراكم 80 بوته در متر مربع به دليل دارا بودن بيشترين تراكم بدون كاهش عملكرد نسبت به ساير تراكم ها مطلوبتر مي‌باشد.نتيجه‌گيري: باتوجه به مقاومت بالاي كينوا در برابر تنش‌هاي خشكي و شوري و عملكرد مناسب، مي‌توان كشت اين گياه را به عنوان يك محصول استراتژيك به كشاورزان پيشنهاد داد. از نتايج اين تحقيق مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه 15 بهمن بهتـرين تاريخ كاشـت كينوا در شرايط خاك شور و كشت ديم، نسبت بـه ساير تاريخ‌هاي مورد بررسي در شرايـط آب و هـوايـي گميشان بوده و تاخير در كشت كاهش قابل‌ملاحظه‌اي را در رابطه با صفات مورد مطالعه سبب مي‌شود. هم‌چنين تراكم 80 بوته در متر مربع، با توجه به اينكه در اغلب صفات مورد بررسي باعث افزايش عملكرد شده‌است به عنوان مطلوب‌ترين تراكم در شرايط اين تحقيق معرفي مي‌گردد. البته ناگفته نماند جهت تأييد اين يافته‌ها لازم است اين آزمايش در سال ديگر مورد بررسي قرار گيرد.