مقايسه ماهوي هوش انساني با هوش مصنوعي از منظر فلسفه اسلامي با تاكيد بر حكمت متعاليه ملاصدرا، راهگشايي در فهم جايگاه عقول برتر

هوشمندي طيفي وسيع دارد كه مي توان درجات هوشمندي را بر اساس هوشمندي هاي اوليه و ثانويه تقسيم كرد. بررسي واژه هوش با الفاظ متنوع تقريبا مترادف در حكمت متعاليه از جمله عقل، علم، حكمت و ....نشان مي دهد هوشمندي انسان نيز وابسته به هوشمندي بالاتري است بطوريكه كسب علم و فهم معاني و علوم بواسطه فيض رساني عقل فعال است و در نتيجه ثانوي مي باشد. هوش مصنوعي كه دستاورد هوشمندي انسان است عملكردهاي بسيار دقيقي همچون يادگيري، بهينه سازي، تعميم پذيري دارد. در هوشمندي ثانوي امكان دارد عملكردهاي بسيار قوي به منصه ظهور برسد اما به دليل واسطه هاي بيشتر و ضعف در علوم مي توان آگاهي يا علم ثانوي را تنها شبحي از علم دانست چنان كه مشاهده مي شود در هوش مصنوعي نرم افزار و سخت افزار كاملا مغاير يكديگر هستند. با توصيف و تحليل و قياس ماشين هوشمند با انسان مي توان فاصله آگاهي انسان با آگاهي علل اولي و ورود كثرت و مغايرت در عالم مادي را با عوالم بالاتر بهتر فهميد. اگرچه به نظر مي رسد مراتبي از هوشمندي انسان به نحوه عملكرد در زمينه اخلاق و افعال اختياري باز مي گردد اما نظر به درصد قابل اعتناي تاثيرات شرايط بيروني و يا قبلي بر اعمال اختياري انسان، تفاوتها ميان اين دو نوع هوشمندي ثانوي( هوش انسان و هوش مصنوعي) به حد پايين تري نازل مي شود. بدون توجه به عواطف، حالات دروني يا علوم حضوري حتي در خصوص اراده نيز تمايز اصيلي در هوشمندي انسان و هوش مصنوعي نمي توان يافت.