تاثير سرمايه اجتماعي بر رابطه سرمايه انساني و رشد اقتصادي

سرمايه انساني از منظر نظريه هاي اخير رشد اقتصادي يكي از ملزومات اساسي رشد اقتصادي محسوب مي شود، اما بسياري از كشورهاي در حال توسعه علي رغم سرمايه گذاري هاي زياد در گسترش نظام آموزشي و تقويت سرمايه انساني، توفيقات چنداني در دستيابي به رشد اقتصادي پايدار و در نهايت توسعه اقتصادي نداشته اند. هدف اين مقاله پاسخگويي به اين موضوع است كه سرمايه انساني تحت چه شرايطي مي تواند يك نيروي مولد براي رشد اقتصادي پايدار و در نهايت توسعه اقتصادي باشد. بدين منظور فرضيه اثرگذاري سطح سرمايه اجتماعي بر اثربخشي رابطه سرمايه انساني و رشد اقتصادي مورد آزمون قرار گرفته است. نمونه آماري شامل 20 كشور توسعه يافته و در حال توسعه شامل ايران با استفاده از داده‌هاي بانك جهاني و موسسه لگاتوم، طي سال هاي 2009 تا 2018 در نظر گرفته شده است. در اين پژوهش از مدل پانل پوياي آستانه اي و روش گشتاور هاي تعميم‌يافته (GMM) استفاده شده است. نتايج برآورد مدل نشان داده است كه اثر گذاري سرمايه انساني بر رشد اقتصادي بستگي به سطح سرمايه اجتماعي دارد. به عبارت ديگر در شرايطي كه سطح سرمايه اجتماعي پايين‌تر از آستانه 50.8 از شاخص سرمايه اجتماعي باشد، سرمايه انساني توان اثرگذاري مثبت بر رشد اقتصادي ندارد بلكه به دليل مسائلي چون بيكاري فارغ التحصيلان و پديده فرار مغزها تاثيري منفي نيز بر رشد اقتصادي برجاي مي‌گذارد. اما در صورتي‏كه سطح سرمايه اجتماعي بالا باشد و از آستانه 50.8 بالاتر رود، اثرگذاري سرمايه انساني بر رشد مثبت مي شود و در چنين جامعه‌اي سرمايه اجتماعي به عنوان بستري براي شكوفايي سرمايه انساني عمل مي‌كند.