ارزيابي دورگ‌گيري بين و درون‌گونه‌اي كلن‌هاي صنوبر Populus nigra و P. deltoides

تحقيق حاضر با هدف استفاده از توانمندي ارقام پر محصول معرفي­شده براي توليد دورگ‌هاي جديد و ارزيابي صفات مورفولوژيك و آناتوميك نهال‌هاي دورگ بين­گونه‌اي P. nigra و P. deltoides انجام شد. در پروژه حاضر از پايه‌هاي نر و ماده كلن‌‌هاي برتر صنوبر نيگرا و دلتوئيدس كه به لحاظ عملكرد توليد چوب و كيفيت تنه مناسب، عملكرد مناسبي داشته و به بخش اجرا معرفي شده‌اند، استفاده شد. در زمستان 97 جوانه‌هاي حامل گل از شاخه‌هاي گلدار پايه مــاده به­طول حدود 60 الي 100 سانتي‌متر از شاخه‌هاي انتهايي درخت جدا و در گلدان‌هاي 20 ليتري حاوي مخلوط خاك، ماسه و كود دامي كاشته شدند. براي تهيه دانه گرده، تعداد كافي از شاخه‌هاي گل‌دار از شاخه درخت نر هر يك از گونه‌هاي P. nigra و P. deltoides جدا و در داخل ظرف آب قرار داده شده و با باز شدن شاتون‌هاي گل نر، گرده‌ها جمع‌آوري شدند. عمل گرده‌افشاني به‌وسيله قلموي آغشته به گرده به‌صورت گرد و غبار انجام شد. پس از رسيدگي كامل كپسول‌ها، خوشه‌ها (كاتكين) جمع‌آوري شده و تمامي كپسول‌هاي دورگ و آزاد گرده‌افشان سترون شده، به‌صورت شكاف­داده­شده در شرايط محيط كشتMS  ½ فاقـد هورمون، كشت شدند. گياهچه‌هاي توليدشــده در اندازه بلندتر از ۱ تا ۲ سانتي‌متري به جي‌في‌پات با مخلوطي از پرليت و پيت‌ماس و ماسه منتقل و در گلخانه‌ نگهداري شدند و مشخصه‌هاي درصد آلودگي و ارتفاع گياهچه‌هاي درون شيشه و تعداد گياهچه‌هاي منتقل­شده به جي‌في‌پات يادداشت شد. پس از سازگاري تدريجي، نهال‌هاي دورگ به گلدان‌هاي بزرگ انتقال يافتند و پس از دو سال بر اساس صفات كمي مانند ارتفاع، قطر يقه، شاخه و ‌مشخصه‌هاي كمي و آناتومي برگ مورد ارزيابي‌ قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بيش­ترين ارتفاع شاتون، تعداد و وزن كپسول در تلاقي آزادگرده‌افشان وجود داشت. تعداد 28 نتاج از تلاقي‌هاي مختلف صنوبر به‌دست آمد. بيش­ترين ارتفاع ساقه در تلاقي‌هايPD♀xPS♂ (P. deltoides Marquette x P. deltoides Samsun) و PD♀xPB♂ (P. deltoides Marquette x P. nigra betulifolia 17/13) و بيش­ترين زاويه شاخه، سطح برگ و سطح ويژه برگ در تلاقي آزادگرده‌افشان PD♀ (P. deltoides Marquette) مشاهده شد.