مروري جامع بر ساختار، خواص و كاربرد رنگ‌دانه فيكوسيانين

هدف از مطالعه مروري حاضر، ارزيابي خصوصيات ذاتي و كاربردهاي مختلف رنگ‌دانه فيكوسيانين در صنايع غذايي و دارويي است. ضمن اين‌كه، در هر بخش سابقه كاملي از تحقيقات انجام يافته در زمينه فيكوسيانين ارائه شده است. فيكوسيانين، رنگ‌دانه آبي، گيرنده نور با خاصيت آنتي اكسيداني و فلورسنت در سيانوباكتري ها و دو جلبك از جنس رودوفيت ها و كريپتوفيت ها است. رنگ‌دانه فيكوسيانين از دو زير واحد نسبتاً مشابهα  وβ  تشكيل شده است. زنجيره آلفا شامل يك فيكوسيانوبيلين متصل به سيستئين 89 و زنجيره بتا شامل دو فيكوسيانوبيلين متصل به سيستئين هاي 84 و 155 است. فيكوسيانين به شكل تجاري از اسپيرولينا پلاتنسيس، در قالب كشت هاي فتواتوتروف و در محيط هاي باز در حوضچه هاي بزرگ يا استخر هاي نقاط گرمسيري و نيمه گرمسيري در حواشي اقيانوس ها توليد مي‌شود. اين رنگ‌دانه با استفاده از تكنيك هاي مختلف از جمله روش آنزيمي، اولتراسوند، انجماد-انجمادزدايي، حلال معدني، هموژنيزاسيون، استرس و شوك اسمزي، فشار هيدرواستاتيك بالا، اولتراسانتريفوژ و اولتراهموژنيزاسيون از جلبك مذكور قابل استخراج است. بسته به شرايط استخراج، هر روش داراي مزايا و معايبي است؛ اما دو روش آنزيمي و اولتراسوند نسبت به ساير روش ها كارائي بيشتري دارند. فيكوسيانين داراي خواص دارويي و درماني متعددي از جمله ضدسرطان و ضدالتهاب است؛ ضمن اين‌كه تأثير مثبت اين رنگ‌دانه بر سلول هاي عصبي، كليه و دستگاه ايمني تائيد شده است. فيكوسيانين با دارا بودن سه خاصيت رنگ دهندگي، آنتي اكسيداني و ضدميكروبي پتانسل بالقوه اي جهت استفاده در فرمولاسيون مواد غذايي مختلف از جمله ماست، پنير، بستني و غيره دارد كه اين موارد در تحقيقات مختلف ثابت شده است.