كاني‌شناسي و ژئوشيمي كانه‌زايي توريم در كانسار آهن چاه‌گز، منطقه بافق، زون ايران مركزي

كانسار آهن چاه‌گز (آنومالي XIVA) در منطقه معدني بافق در زون ساختاري ايران مركزي در استان يزد واقع شده است. مجموعه سنگ‌هاي ساب ولكانيك و ولكانيك با تركيب گرانيت تا ديوريت با سن كامبرين آغازين، سنگ ميزبان اين كانسار را تشكيل داده‌اند. بررسي‌هاي طيف‌سنجي گاماي زميني، مطالعات كاني‌شناسي و ژئوشيميايي در اين كانسار نشان مي‌دهد كه كانه‌زايي توريم عمدتاً همراه با دگرساني‌هاي سديمي- كلسيمي و منيزيمي و در مقاير فرعي همراه با كانسنگ مگنتيت است. مطالعات كاني‌شناسي به وسيله ميكروسكوپ نوري و الكتروني (SEM و EPMA) نشان مي‌دهد كه كاني‌ اصلي ميزبان توريم در كانسار چاه‌گز، توريت است و كاني‌هاي تيتانيت، آلانيت و زيركن نيز در مقادير فرعي وجود دارند. ميانگين عيار توريم و ΣREE در زون كانه‌زايي توريم به ترتيب 450 و 596 پي‌پي‌ام است. توريت در دگرساني سديمي- كلسيمي در همراهي با آلبيت، اكتينوليت، ترموليت و اوژيت بوده و در دگرساني منيزيمي همراه با كاني تالك تشكيل شده است. توريت در كانسنگ آهن همراه با مجموعه كانيايي مگنتيت، كلسيت و آپاتيت تشكيل شده است. الگوهاي مشابه توزيع عناصر نادرخاكي بهنجار شده نسبت به گوشته اوليه در سنگ‌هاي ميزبان و زون كانه‌زايي توريم بيان‌گر ارتباط اين كانه‌زايي با ماگماتيسم كالك- آلكالن كامبرين آغازين در موقعيت كمان قاره‌اي مي‌باشد. وجود مگنتيت پاراژنز با توريت و ناهنجاري منفي Eu در نمونه‌هاي زون كانه‌زايي توريم مي‌تواند حاكي از شرايط احيايي سيال عامل كانه‌زايي توريم باشد.