واكاوي مفهوم مصلحت و كاربرد آن در مجازات هاي شرعي با نگاهي به قانون مجازات اسلامي

«مصلحت»، عنصر اساسي فلسفه قوانين و احكام و مورد اتّفاق مذاهب اسلامي است كه در دو عرصه كلّي فقه و حقوق از يك سو، و تك تك گزاره هاي فقهي و مواد قانون وضعي از سوي ديگر، به صورت جدّي مطرح است و نقش آفريني عنصر مصلحت در تصميم گيري هاي نهايي فقه پژوهان و مجريان آن، امري ناگزير به شمار مي رود. هرچند كه نقش استقلالي مصلحت به عنوان منبع، مورد اتفاق نيست ولي نقش ابزاري آن، گذشته از اين كه مورد وفاق است در مجازات هاي اسلامي غير قابل انكار مي باشد. آن چه اين نوشتار درصدد تبيين آن مي باشد اين است كه امروزه در تقنين و اجراي مجازات هاي اسلامي بايد به عنصر مصلحت و فلسفه مجازات نيز توجّه كرده و در صورت صلاحديد، حاكم شرع مي تواند با استفاده از احكام ثانويّه و عنصر مصلحت براي برخي مجازات ها جايگزين تعيين كند، يا برخي را به اجرا نگذارد. لذا به نظر، مصلحت هم در مرحله تقنين و هم در مرحله تفسير قوانين و تطبيق آن بر مصاديق و هم اجراي مجازات هاي اسلامي تأثيرگذار بوده و حتّي كيفيّت و نحوه اجراي حدود را مي تواند تغيير دهد؛ چه آن كه اگر قانوني تصويب شود و به هر دليلي به اجرا در نيايد، خاصيّت اعلامي خود را نيز از دست خواهد داد. اين موضوع در خصوص مجازات رجم، قطع يد، صلب و قطع دست و پا  به خلاف، براي جرائمي همچون زناي محصنه، سرقت و محاربه نيز صادق است.