زمينه‌ها و ريشه‌هاي شورش مردم ني‌ريز فارس در عصر ناصري

شورش مردم ني‌ريز فارس و روستاهاي تابعه در عهد ناصري يكي از اتفاقات و رويدادهاي اجتماعي و سياسي مهم در تاريخ محلي فارس و جنوب ايران به‌شمار مي‌رود كه كم‌تر موردمطالعه و واكاوي قرارگرفته است . نظر به حضور سيد يحيي دارابي بابي در رأس اين شورش، اهميت آن هيچ‌گاه موردتوجه پژوهشگران واقع نشده و اتفاقاً به‌دليل حضور سيد يحيي دارابي در رأس آن از اهميت آن فرو كاسته شده است. باوجودآنكه دارابي به فرقۀ بابيت تعلق داشت، اما رنگ‌و‌بوي شورش مردم ني‌ريز و حركت وي در ني‌ريز عمدتاً طبقاتي و اجتماعي بود كه برپايۀ جنبش عمومي مردم شكل گرفت. در اين جنبش اجتماعي اكثريت اهالي ني‌ريز به‌خصوص روستاهاي آن ‌كه شامل كشاورزان پيشه‌وران و كارگران مي‌شد مشاركت داشتند. در اين پژوهش سعي شده است تا ابعاد گوناگون شورش مردم ني‌ريز فارس و نيز نقش سيد يحيي دارابي در ني‌ريز و حوادث رخ‌داده در اين شهرستان در سايۀ اين حركت موردبررسي قرار گيرد. لذا سؤال اصلي پژوهش اين است كه زمينه‌هاي اصلي شكل‌گيري شورش مردم ني‌ريز فارس كدام بود و چگونه سيد يحيي دارابي رهبري آن را به دست گرفت؟ پژوهش به شيوۀ مطالعۀ كتابخانه‌اي و با تكيه به روش توصيفي ـ تحليلي تلاش مي‌كند تا پاسخ سؤال پژوهش را بيابد. فرضيۀ محوري اين پژوهش آن است كه انباشت ده‌ها سال مطالبات مردم ني‌ريز و فقر و درماندگي آن‌ها نياز به جرقه‌اي داشت كه يحيي دارابي آن جرقه را روشن كرد. يافته‌هاي پژوهش حكايت از آن دارد كه شورش مردم نيريز به‌سبب ظلم و ستم حاكم نيريز، زين‌العابدين خان و رهايي از فشار اقتصادي رخ داد و رهبري سيد يحيي دارابي بر اين شورش ناشي از پيشينۀ خانوادگي مثبت، و ازدواج وي در نيريز بوده است