نقش الگوي نمونه برداري در كارايي نقشه هاي پايش شوري خاك

براي جلوگيري از تخريب اراضي، همواره بايستي تغييرات شوري خاك بررسي شود. در پايش مكاني تغييرات ويژگي‌هاي خاك همچون شوري، طراحي الگوي نمونه‌برداري مناسب اهميت بالايي دارد. بر اين مبنا، مطالعه حاضر در 155 هكتار از اراضي منطقه شاملو استان آذربايجان‌شرقي به بررسي نقش الگوي نمونه‌برداري (تعداد و توزيع نقاط) در پهنه‌بندي شوري و كارايي نقشه‌هاي تهيه شده پرداخت. با استفاده از روش كريجينگ، نقشه‌هاي شوري خاك برمبناي پنج الگوي نمونه‌برداري شامل شبكه هاي منظم 100 و200 متري، شبكه 200 متري تو در تو و شبكه هاي مستطيلي 200×100 متري با دو جهت افقي و عمودي تهيه شد، سپس پارامترهاي ميانگين اندازه محدوده ها در هر نقشه، شاخص حداكثر كاهش و تراكم محدوده‌ها محاسبه شد. نقشه‌هاي تهيه شده، پهنه‌هاي مختلفي از شوري را نشان داد كه حداكثر مقدار آن در غرب منطقه بود. نتايج مدل‌سازي مكاني براي انواع الگوي نمونه‌برداري نشان داد كه در طراحي مدل برتر نيم‌تغييرنما براي درون‌يابي، نقش توزيع نقاط نمونه‌برداري بيش از تعداد آنهاست اما در مقادير آستانه و دامنه، تأثير برعكس است. نتيجه يكسان نسبت آستانه به سقف حاصل شده براي انواع الگوي نمونه‌برداري ـ كه عمدتاً در اين مطالعه به ذاتي بودن تغييرات مكاني شوري اشاره دارد ـ بيانگر مستقل بودن اين شاخص از تعداد و توزيع نقاط نمونه‌برداري است. در ميان‌يابي‌هاي صورت گرفته، هر چند توزيع نقاط مطالعاتي در دقت و صحت برآوردهاي صورت گرفته مؤثر بود، ولي تعداد نقاط نقش بيشتري داشت. نتايج نشان داد كه در مطالعات درون‌يابي، تهيه نقشه‌هايي با وضوح بالاتر و نتايج تفصيلي‌تر همواره به تعداد و تراكم بالاي نمونه‌برداري نياز ندارد، اما در الگوهايي با تعداد و تراكم‌هاي يكسان، كارايي نقشه‌ها به توزيع‌ نقاط نمونه‌برداري وابسته است. همچنين تراكم ايده‌آل محدوده‌ها را نمي‌توان به‌طور مستقيم با تراكم يا توزيع به‌خصوصي از نقاط نمونه‌برداري مرتبط دانست؛ بنابراين توصيه مي‌شود در طراحي الگوي نمونه‌برداري خاك، ابتدا تراكم بهينه يافت شود و براي آنها توزيع مناسبي ترسيم گردد.