بررسي تأثير جهت شيب و طبقات ارتفاع برتنفس ميكروبي خاك در سه كاربري كشاورزي، مرتع و جنگل

با فراهم كردن شرايط مناسب براي فعاليت خوب ميكروارگانيسم‌ ها مي‌توان به افزايش هر چه بيشتر كيفيت خاك، كاهش فرسايش و هدر رفت آن كمك بسياري كرد. به منظور بررسي تأثير جهت شيب، طبقات ارتفاع و كاربري بر تنفس ميكروبي پايه و تحريك ‌شده خاك و همبستگي اين شاخص هاي زيستي با ساير خصوصيات خاك، پژوهشي در يك منطقه در اطراف روستاي خانقاه شهرستان نمين واقع در استان اردبيل صورت گرفت. اين پژوهش با برداشت 72 نمونه به صورت شبكه ‌بندي منظم اجرا شد. فاكتورهاي آزمايش شامل كاربري اراضي در سه سطح (كشاورزي، مرتع و جنگل)، جهت شيب در دو سطح (شمالي و جنوبي) و دو طبقه ارتفاعي ( 1580 ) بر حسب اختلاف ميانگين معني دار رطوبت مزرعه بود. همچنين نقشه تنفس ميكروبي خاك به روش كريجينگ ترسيم شد. يافته ها نشان داد كه مقدار تنفس پايه و تحريك شده با بستره در زمين‌ هاي جنگلي با ميانگين 1.24، به طور قابل توجهي بيش از زمين هاي مرتعي و كشاورزي بود. در بين دو كاربري مرتعي و كشاورزي نيز مقدار تنفس ميكروبي خاك در اراضي كشاورزي كمتر بود. اختلاف ميانگين معني ‌دار در سطح آماري پنج و يك درصد به ترتيب بين تنفس ميكروبي پايه و تحريك شده با بستره، در جهت ‌هاي شمالي و جنوبي شيب مشاهده شد. دامنه ‌هاي جنوبي با دريافت بيشتر پرتوهاي خورشيدي و كاهش رطوبت خاك، تنفس ميكروبي پايين تري نسبت به دامنه ‌هاي شمالي داشت. با افزايش ارتفاع به علت افزايش نسبي رطوبت هوا و كاهش دما، ميزان تنفس ميكروبي افزايش يافت. نتايج نشان داد كه بين تنفس ميكروبي خاك و ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي آن همبستگي معني داري وجود دارد. در مطالعه حاضر بين ويژگي ‌هاي درصد كربن آلي خاك، تخلخل، سيلت، رطوبت مزرعه و pH خاك با تنفس ميكروبي پايه و تنفس تحريك شده با بستره، همبستگي بالايي مشاهده شد. همچنين مشاهده شد كه روش درون يابي كريجينگ، از كارايي لازم براي تعيين نقشه پراكندگي مكاني تنفس ميكروبي خاك برخوردار است. همبستگي بين برآورد انجام شده با كريجينگ و مقادير اندازه ‌گيري شده، در نقاط نمونه‌ برداري بيش از 0.2 و در سطح پنج درصد معني ‌دار بود.