بررسي نقش فرسايش كناره‌اي و بستر رودخانه بر مورفولوژي كانال رودخانه (مطالعه موردي: كانال اصلي مخروط افكنۀ كاهو مشهد)

تغييرات مجراي رودخانه‌هاي آبرفتي، حاصل فرسايش و رسوب گذاري كناره و بستر آنهاست. هدف اصلي اين پژوهش، بررسي نقش فرسايش كناره‌اي و بستر كانال اصلي مخروط افكنه كاهو بر مورفولوژي آن، به منظور تعيين عامل اصلي تغييرات كانال رودخانه است. بدين ترتيب، هشتاد پروفيل عرضي از كانال اصلي برداشت شد. در ابتدا، بررسي مورفولوژي كانال اصلي اين مخروط‌افكنه بر اساس طبقه بندي‌هاي استاندارد نشان داد كه شكل اصلي كانال رودخانه در بيشتر بخش‌ها از نوع بريده بريده است و فقط در سه بازه حوالي روستاهاي دوين و شاه‌نياز به طول 1.57 كيلومتر، به صورت آناستوموسينگ تغيير يافته است. همچنين بررسي عرض كانال اصلي نشان داد كه عرض رودخانه به سمت پايين‌دست كاهش يافته است. طبق بررسي‌هاي صورت گرفته در زمينه فرسايش كناره‌اي در هشتاد پروفيل برداشتي، شكل هاي فرسايشي مهم اين كانال شامل شكل هاي خندقي، شياري و آب منفذي است. همچنين نتايج ارزيابي كلاس‌هاي فرسايشي و ارتفاع ديواره نشان داد كه بازه‌هاي با توان فرسايش پذيري بالا، در بخش هاي مياني و انتهايي مخروط افكنه واقع شده اند. كلاس رودخانه نيز از نوع H2T3 است و از طرفي، فرسايش ديواره سمت چپ كانال اصلي بيش از سمت راست است. به منظور بررسي فرسايش بستر كانال اصلي با استفاده از نمونه‌هاي رسوب هر پروفيل، آستانه حركت رسوبات برداشت شده ارزيابي شد. نتايج محاسبات حاكي از آن است كه در 34 پروفيل، كانال رودخانه به حالت تعادل نزديك است و فرسايش بستر به سمت پايين دست كاهش مي‌يابد، عمق و شيب كانال اصلي نيز نسبت به عرض كانال تغييرات كمتري دارد كه فرسايش كمتر بستر نسبت به ديواره ها را نشان مي ‌دهد. افزايش شدت فرسايش در ديواره چپ نسبت به ديواره راست و بستر كانال اصلي، باعث شده است رودخانه در طي زمان به‌خصوص در بخش مياني و انتهايي به سمت چپ منحرف شود.