ارزيابي پتانسيل برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه قره‌چاي

در اين پژوهش، بررسي وضعيت رسوب گذاري رودخانه قره‌چاي واقع در استان مركزي و امكان برداشت شن و ماسه در محدوده سيلاب‌دشت آن مطالعه شد. براي اين‌ كار با شبيه‌سازي جريان رودخانه، ميزان فرسايش و رسوب‌گذاري در بازه‌اي به طول 29.8 كيلومتر در نزديكي شهرستان خنداب محاسبه شد. پس از تهيه اطلاعات هيدروليكي مورد نياز و اطلاعات مربوط به مواد رسوبي و دانه‌بندي رسوبات، آورد رسوبي رودخانه و نحوه توزيع آن در طول مسير رودخانه با استفاده از مدل HEC-RAS بررسي شد. پس از واسنجي مدل، رابطه انتقال رسوب ويلكاك با شش درصد اختلاف با مقادير اندازه‌گيري شده در ايستگاه هيدرومتري به عنوان مناسب‌ترين رابطه برآورد دبي رسوب شناسايي شد. بر اين اساس، ميزان تغييرات در تراز كف هر يك از مقاطع رودخانه، ميزان رسوب عبوري و تغييرات پروفيل طولي رودخانه طي دوره ده ساله شبيه‌سازي شد. نتايج نشان داد كه در طول ده سال، به طور متوسط سيزده سانتي متر فرسايش در طول بازه مورد بررسي وجود داشت. متوسط فرسايش در بازه‌هاي شش كيلومتري از بالادست به پايين‌دست به ترتيب 18، 21، 14، 8 و 3.2 سانتي متر بود؛ بنابراين، امكان برداشت مصالح رودخانه‌اي در اين بازه وجود نداشت. همچنين ايجاد گودال‌ برداشت به طول شش كيلومتر، عرض پنجاه متر و عمق بيست و پنجاه سانتي متر، از عميق‌ترين نقطه كف رودخانه در شش كيلومتر پايين‌دست نشان داد كه اين گودا‌ل‌ها پس از ده سال در شرايط خود باقي‌ مي ماند و به حالت اوليه قبل از برداشت برنمي‌گردد. بنابراين، تنها در صورت لزوم در شش كيلومتر انتهايي كه ميزان فرسايش به كمترين حد خود رسيده است ـ امكان برداشت وجود خواهد داشت.