بررسي اثر غلظت پلي‌اكريل آميد و موقعيت شيب بر فرسايش خاك و آبشويي عناصر

يكي از اثرات مهم فرسايش خاك، هدر رفت عناصر غذايي خاك و كاهش حاصلخيزي آن است. استفاده از مواد اصلاحگري مانند پلي اكريل آميد ضمن كاهش توليد رواناب و فرسايش خاك مي تواند در كاهش هدر رفت عناصر غذايي خاك به ويژه در اراضي شيب دار مفيد باشد. در اين پژوهش، اثر غلظت هاي مختلف پلي اكريل آميد بر توليد رواناب و رسوب و هدر رفت كربن آلي خاك و عناصر سديم، پتاسيم، كلسيم، منيزيم و فسفر خاك سطحي در سه موقعيت شيب و در اثر بارش ده دقيقه اي با شدت 35 ميلي متر بر ساعت بررسي و بارش مورد نظر نيز با دستگاه شبيه ساز باران نوسان دار شبيه سازي شد. براي اين منظور، آزمايش با طرح كاملاً تصادفي فاكتوريل با دو فاكتور موقعيت شيب (در سه سطح پنجه، پا و شانه شيب) و غلظت پلي اكريل آميد آنيوني (در پنج سطح g/m^2 6 ، 3، 1، 0.4 و 0) اجرا شد. اثر اصلي موقعيت شيب بر تمام عوامل مورد بررسي معني دار بود؛ اين در حالي است كه اثر غلظت PAM فقط بر حجم رواناب توليد شده و هدر رفت فسفر معني دار بود. همچنين اثر متقابل موقعيت شيب و غلظت PAM بر پارامترهاي توليد رسوب و هدر رفت عناصر كلسيم و فسفر معني دار بود. با تغيير موقعيت شيب از پنجه به پاي شيب، ميانگين حجم رواناب از 3.84 به 14.8 ليتر افزايش يافت و ميانگين هدررفت فسفر از 0.035 كيلوگرم بر هكتار به 0.55 كيلوگرم بر هكتار افزايش يافت. تأثير PAM در غلظت هاي بالاتر نسبت به غلظت هاي پايين تر در كاهش رواناب، رسوب و به دنبال آن هدر رفت عناصر غذايي موجود در خاك بيشتر بود. استفاده از پلي اكريل آميد آنيوني بر كاهش فرسايش خاك و به تبع آن كاهش هدر رفت عناصري مانند فسفر و ماده آلي در اراضي شيب دار تأثير مهمي داشت؛ چرا كه خروج اين عناصر از خاك بيشتر به صورت چسبيده به ذرات خاك صورت مي گرفت.