الگويي براي تقويّت حمايت از بزه ديدگان جرايم بين‌‌المللي در آفريقا

در رسيدگي كيفري، مشاركت بزهديدگان به عنوان پيش‌‌شرط و زمينه‌‌ساز احقاق حقوق آنان اهمّيّت شاياني دارد. بررسي تطبيقي مشاركت بزهديدگان و ميزان تاثيرپذيري آنها از تحوّلات نوين عدالت كيفري، بويژه آموزه‌‌هاي عدالت ترميمي، ما را در درك رويكرد اين مراجع نسبت به بزهديدگان و بطور كلّي شناسايي موقعيّت آنان در حقوق كيفري بين‌‌المللي ياري مي‌‌كند. پايان جنگ سرد و حوادث ناشي از آن در مناطقي چون يوگسلاوي سابق و روآندا موجب شكل‌‌گيري نسل دوّم دادگاه‌‌هاي كيفري بين‌‌المللي شد. پس از تشكيل ديوان كيفري بين‌‌المللي و ارجاع برخي از موقعيّت‌‌هاي مربوط به آفريقا به درخواست شوراي امنيّت، رسيدگي ديوان به اين جرايم و تعقيب برخي از سران دول آفريقايي موجب ناخرسندي عميق اين دولت‌‌ها شد، به گونه‌‌اي كه برخي از دول آفريقايي واكنش سختي نسبت به ديوان نشان دادند، تا جايي كه طرح موضوع تأسيس احتمالي ديوان كيفري آفريقايي را به همراه داشت. در اين ميان موضوع مشاركت بزهديدگان ناشي از جرايم بين‌‌المللي در فرايند دادرسي و حمايت از آنان با توجّه به تأكيد اساسنامة ديوان از اهمّيّت خاصّي برخوردار شد. تجربيات ناشي از اين موضوع بويژه در عدالت ترميمي مي‌‌تواند الگوي مناسبي براي برقراري عدالت كيفري و جبران خسارت و مشاركت بزهديدگان در فرايند دادرسي در آفريقا باشد. در اين مقاله تحوّلات حقوقي بين‌‌الملل مربوط به حمايت از بزهديدگان جرايم بين‌‌المللي و درس‌‌هايي كه مي‌‌توانند الگويي احتمالي براي حمايت از حقوق بزهديدگان باشند مورد بررسي قرار مي‌‌گيرند.