بررسي قابليت تلنگرهاي رفتاري در اصلاح سوگيري‌هاي خط‌مشي‌گذاران

هدف: اين مقاله مي‌كوشد اين واقعيت را بپذيرد كه خط‌مشي‌گذاران در معرض سوگيري‌هاي مختلفي قرار دارند و اين سوگيري‌ها را تبيين كرده است و در كنار آن، به ارائه راه‏كارهايي پرداخته است كه از مسير تلنگرزدني، خط‌مشي‌گذار را قادر مي‌سازد تا اين سوگيري‌ها را اصلاح و بر آن‌ها غلبه كند. در همين راستا، بعد از تعيين سوگيري‌ها، تلنگرهاي اصلاح‌كننده، احصا شده‌اند. روش: در اين پژوهش بر اساس يك روش تركيبي، ابتدا ادبيات نظري بررسي و الگوهاي ذهني فهرست شد؛ سپس با استفاده از روش كيو و مطالعات تحليل عاملي، نتايج استخراج شدند. در ادامه، داده‌ها در قالب جداول T مرتب شده و ميانگين واريانس كل سوگيري‌ها و تلنگرها به‌دست آمد؛ سپس با استفاده از روش ماتريس هم‏بستگي و چرخش عوامل مبتني بر فرايند واريماكس، عوامل مشخص شدند. يافته‌ها: مطالعات نظري پژوهش نشان داد كه خط‌مشي‌گذاران هم، مانند ديگر آحاد جامعه، در معرض خطاهاي شناختي و سوگيري قرار دارند. بر اساس مطالعات انجام‌شده، 14 سوگيري در حوزه تصميمات خط‌مشي‌گذاران شناسايي و اين سوگيري‌ها در قالب سه الگوي تعيين‌كننده در دسته جداگانه قرار گرفت. در ادامه، دو مجموعه تلنگر، در قالب تلنگرهاي آگاهي‌بخش و الهام‌بخش مشخص شد. نتيجه‌گيري: به‌نظر مي‌رسد از ديدگاه خبرگان، ابزارهاي تلنگري مي‌توانند جايگزين بخشي از تغييرات بنيادين در حوزه خط‌مشي‌گذاري و تصميم‌سازي عمومي شوند. نتايج پژوهش نشان داد كه در الگوي تلنگري الهام‌بخش، به خانه‌تكاني‌هاي اساسي، اصلاح قانون اساسي، رفرم‌هاي اداري و ايجاد فضاي گفتمان و به‌وجودآوردن پيش‌‌فرض‌هاي جديد بيشتر اشاره شده است. در الگوي تلنگري آگاهي‌بخش، از 14 تلنگر ذكر شده، شبيه‌سازي و آينده‌پژوهي نتايج يك خط‌مشي، كليشه‌هاي ذهني، واقع‌ بيني و تغيير الگوي ذهني برجسته شده است.