فهم پديده به‌حاشيه‌رانده‌شدن در سازمان؛ كاوشي در متنِ روايت‌هاي كاركنان يك سازمان دولتي

هدف: زندگي سازماني، نوعي زندگيِ روايي و تجربه كاركنان در سازمان آغشته با داستان‌ها و روايت‌هاي مثبت و منفي است. تجربه طردشدن از متن سازمان و به‌حاشيه‌رفتن، يكي از تجاربي است كه در سال‌هاي اخير، روايت‌هاي زيادي را در محيط‌هاي كاري با خود به‌دنبال آورده است. هدف اين پژوهش، فهم پديده به‌حاشيه‌رانده‌شدن كاركنان در سازمان با واكاوي روايت و داستان‌هاي افرادي است كه در يك سازماندولتي اين پديده را تجربه كرده‌اند. روش: در گام نخست و مبتني بر روش نمونه‌گيريِ هدفمند، مشاركت‌كنندگان اوليه پژوهش انتخاب و در ادامه با مشاركت و هم‌فكريِ ايشان، مشاركت‌كنندگان ديگري با روش نمونه‌گيري گلوله برفي انتخاب شدند. روايت‌هاي و تجربه‌زيسته كاركنان با انجام 60 مصاحبه احصا و تحليل شد. عناصر معنايي مشترك از دل داستان‌ها و روايت‌هاي اين مشاركت‌كنندگان، استخراج و با فن تحليل مضمون، در قالب پيشايندها، مصاديق و پسايندهاي به‌حاشيه‌رانده‌شدن ارائه شد. عناصر معنايي مشترك از به‌حاشيه‌رانده‌شدن، مواردي بودند كه در بيش از نيمي از مصاحبه‌ها به آن‌ها اشاره شده بود. يافته‌ها: بر اساس يافته‌هاي به‌دست‌آمده، الگوي به‌حاشيه‌رانده‌شدن كاركنان در سازمان تدوين و به بحث گذاشته شد. شناسايي پيشايندها (غيربومي‌ستيزي، سقف و محدوديت در حقوق پرداختي، مدرك‌گرايي و...)، مصاديق (ترك خدمت مجازي، كاهش تعهد نگرشي، كاهش عملكرد وظيفه‌اي و...) و پسايندهاي (نافرماني مدني، بي‌اعتنايي به كار و محل كار، ترك سازمان و...) به‌حاشيه‌رانده‌شدن كاركنان همراه با ابعاد و عناصر تشكيل‌دهنده هر يك از اين مقوله‌ها، از جمله يافته‌هاي پژوهش بود. نتيجه‌گيري: يافته‌هاي پژوهش، حاكي از دو نوع به‌حاشيه‌رانده‌شدن در سازمان بود كه با نام‌هاي به‌حاشيه‌رانده‌شدنِ تحميلي و به‌حاشيه‌رانده‌شدنِ ترجيحي مورد بحث و واكاوي قرار گرفت. در پايان رهنمودهايي جهت مقابله با اين پديده در سازمان ارائه شد.