شاخصه‌هاي فرديت مؤلف در گفتمان علوي مطالعه موردي خطبه 238 با محوريت دعوت به وحدت و نهي از تفرقه

شناخت و درك عميق از متن و پي بردن به لايه هاي زيرين معنايي، نيازمند به‌ كارگيري ابزارهاي روشمند علمي است. يكي از اين ابزارها كه در نظريۀ هرمنوتيك شلاير ماخر (1768-1834) مطرح مي شود تأويل روان شناختي است كه در جستار پيش رو در قالب يك نوع پارادايم معرفتي به نام پارادايم روان شناخت گرا مورد استفاده قرار گرفته است. پارادايم روان شناخت گرا بر اتخاذ مفاهيم رهيافتيِ ويژه اي ازجمله فرديت مؤلف، انسانيت مؤلف، و فضاي گفتماني حاكم بر عصر مؤلف استوار مي گردد. مقالۀ حاضر با هدف تبيين شاخصه‌هاي فرديت امام علي (ع) در ارتباط با مفهوم راهبردي وحدت اسلامي در پي پاسخگويي به اين سؤال است كه بر اساس پارادايم روان شناخت گرايِ شلاير ماخر، مفهوم رهيافتيِ فرديت مؤلف در خطبۀ 238 نهج‌البلاغه چگونه نمود يافته است. مسئله وحدت همچنان يكي از چالش هاي جهان اسلام است كه بازگشت به گفتمان ناب اسلامي و بازخواني مباني اصيل آن را به ضرورتي اجتناب‌ناپذير مبدل مي‌سازد. خطبۀ 238 با محوريت دعوت به وحدت و پرهيز از تفرقه يكي از منابع ارزشمند در اين حوزه است. نتايج به ‌دست ‌آمده نشان مي‌دهد كه نظم ذهني و ساختار منطقي حاكم بر گفتمان امام علي (ع) در ارتباط با مسئله وحدت، ريشه يابي دقيق عوامل تفرقه ساز و سپس ارائه راه‌ حل‌هاي رفع مشكل، جايگاه ويژه تعقّل و خردورزي در گفتمان علوي و خود پندارۀ مثبت در تعامل با مخاطب از برجسته ترين شاخصه هاي فرديّت آن حضرت در خطبۀ مذكور به شمار مي آيد.