بررسي گلخانه اي توزيع ريشه گياه ذرت در خاك هاي همگن و ناهمگن و رابطه آن با عملكرد محصول

اهداف: اين مطالعه به منظور بررسي تأثير خاك‌هاي همگن و ناهمگن بر توزيع ريشه و عملكرد گياه ذرت تحت آبياري بدون تنش و با تنش رطوبتي در شرايط گلخانه‌اي انجام گرفت.مواد و روش‌ها: در اين مطالعه از دو نوع خاك با بافت‌هاي رسي (خاك A) و لوم سيلتي (خاك B) براي تهيه بسترهاي همگن بصورت تك‌لايه (AA و BB) و ناهمگن بصورت دولايه (AB و BA) در داخل لوله‌هايي از جنس پي وي سي به طول 80 سانتيمتر در شرايط گلخانه‌اي استفاده گرديد. اين تحقيق به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار اجرا شد. به طوري كه نوع خاك گلدان با 4 سطح (AA، BB، AB و BA) و شرايط آبياري با 2 سطح (بدون تنش رطوبتي و با تنش رطوبتي) فاكتورهاي اين آزمايش را تشكيل مي‌دادند. در پايان دوره رشد ذرت، به منظور بررسي تراكم پيكسلي ريشه‌ها از آن‌ها عكس‌برداري به عمل آمد.يافته‌ها: در شرايط تنش آبي وزن كل ريشه ذرت در خاك همگن لوم سيلتي (BB) نسبت به خاك همگن رسي (AA) كمتر بوده (به ترتيب 15/0 گرم و 27/6 گرم) اما در آبياري بدون تنش رشد آن در گلدان BB به طور قابل توجهي بهبود يافت (28/7 گرم). همچنين در گلدان‌هاي BA و AB به ترتيب در آبياري با تنش و بدون تنش، بستر مناسب‌تري براي رشد ريشه فراهم گرديد. در مورد تمام گلدان‌ها بين وزن بلال و وزن خشك ريشه نيمه پايين در سطح احتمال 5 درصد همبستگي معني‌دار وجود داشت.بر اساس تجزيه تصاوير باينري ريشه ها، گلدان هاي BB و AB تحت تنش آبي كه اختلاف تراكم پيكسلي در ريشه هاي نيمه پاييني و بالايي آنها بيشتر بود، محصولات ضعيف تري از نظر وزن (به ترتيب 71/3 گرم و 85/3 گرم) داشتند.نتيجهگيري: به طور كلي تنش رطوبتي تأثير منفي بر روي وزن بلال تمام بسترهاي كشت داشت. در شرايط تنش رطوبتي،توزيع ريشه در لايه زيرين بستر رشد از اهميت بيشتري برخوردار بود. با توجه به اينكه بستر همگن رسي و بستر دولايه با خاك زيرين رسي بهترين رشد ريشه و محصول ذرت را در شرايط تنش آبي داشتند، مي توانند براي كاشت ذرت در مناطق كم آب در نظر گرفته شوند. استفاده از روش تحليل پيكسل هاي تصوير ريشه مي تواند در كنار ساير روش هاي متداول بررسي توزيع ريشه سودمند واقع شود.