بازتعريف مفهوم تنظيم‌ گري: از رويكرد تمركز گرا تا عدم تمركز

تنظيم ‌گري، مفهومي مناقشه‌برانگيز است كه از منظر نهادهاي دولت، ميزان تمركز و عدم تمركز، منافع، موضوع، بخش، فعاليت تحت‌تنظيم، تنظيم‌شوندگان، چگونگي وضع پايش و اجراي قواعد و مقام‌ها يا نهادهاي متكفل آن، اختيار، اركان، ابزار، قاصدانه بودن يا نبودن، مستقيم يا غيرمستقيم بودن، رسمي‌يا غيررسمي‌بودن، مشاركت، تأمين منافع، خير و رفاه عمومي و حتي جغرافياي تنظيم‌گري برداشت‌هاي متفاوت و گاه متعارض از آن شده است. در عين حال اگرچه متداول‌ترين برداشت از اين مفهوم، رويكرد دولت- محور و فرمان و كنترل است كه به‌موجب آن تنظيم‌گري توسط دولت و از طريق قواعد حقوقي داراي ضمانت اجراي رسمي اعمال مي‌شود، اما اين رويكرد، به رقم اهميتش، به‌تنهايي قادر به ارائه تصويري جامع از آنچه در قلمرو تنظيم‌گري، به ويژه در بستر حكمراني غيرمتمركز و شبكه‌ايِ متشكل از بازيگران گوناگون، به‌ويژه نهادهاي مستقل تنظيم‌گر عمومي دولتي و غيردولتي، بنگاه‌هاي خصوصي، و جامعه مدني، رخ مي‌دهد نيست. بر اين اساس در اين نوشتار با مروري بر ادبيات تنظيم‌گري و بررسي تعاريف گوناگون آن، نشان داده مي‌شود كه تنظيم‌گري نه منحصر به نوع فرمان و كنترل است و نه دولتْ، يگانه تنظيم‌گر است. پس از تحليل تنظيم‌گري به مثابه ابزار حكمراني غيرمتمركز، تعريف نگارندگان از اين مفهوم، بر مبناي مرور تعاريف موجود و تحليل خود از موضوع، ارائه مي‌شود و يكايك اجزاء تعريفِ ارائه‌شده، توجيه و تبيين مي‌شود.