امكان‌سنجي غني‌سازي خاك اقليم هاي يازده گانه ايران در راستاي برنامه‌هاي مكمل ياري

سابقه و هدف: گزارش اخير سازمان ملل متحد حاكي از اين است كه ايران شاهد كاهش نسبي درصد شيوع گرسنگي، و افزايش سوء تغذيه مي‌باشد. غني‌سازي خاك هم‌گام با مكمل‌ياري، از راهبردهاي ساده، به دور از آلودگي، فراهم براي همه افراد، قابل دسترس و سودآور، توانايي پيش‌گيري و يا كنترل نارسايي‌هاي تغذيه‌اي را دارا مي‌باشد. بررسي ارتباط سوء تغذيه و كمبود عناصر غذايي خاك در اقليم‌هاي پرخطر ايران در راستاي برنامه غني‌سازي خاك ضروري است. مواد و روش‌ها: اين پژوهش در شناسايي بهبود درك روابط بين كمبود عناصر غذايي خاك و سلامت گروه‌هاي جمعيتي شامل پيراسنج‌هاي خوني و نمايه‌هاي تن سنجي، در مقاطع مختلف سني و فيزيولوژي (كودكان، نوجوانان، زنان باردار و ميانسال)، به تفكيك جنس و منطقه (شهر و روستا) در اقليم 11 گانه ايران و با پيشنهاد سامانه شاخص‌هاي ارزيابي و مقايسه تجزيه و تحليل چندفاكتوري انجام شد. يافته‌ها‌: يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه در تمامي گروه‌هاي هدف، بيشترين شاخص تركيبي در كم‌خوني گروه‌هاي هدف جمعيت ايران با كمبود Fe در خاك، كمبود ويتامين D با كمبود عناصر غذايي P در خاك و كمبود Zn در گروه‌هاي جمعيت با كمبود Zn در خاك ارتباط داشته است. با مكمل‌ياري محدود هنوز بيشترين چالش‌هاي حاصلخيزي خاك و سوء تغذيه در استان‌هاي سيستان و بلوچستان، جنوب خراسان، شرق كرمان، بوشهر، هرمزگان و خوزستان وجود دارد. نتيجه گيري: در اين پژوهش، نقشه‌هاي مناطق پرخطر در توجه همزمان مكمل ياري و غني سازي زراعي در راستاي تعيين الويت برنامه‌هاي مداخله‌اي پيشنهاد شد.