مدلي براي تمكين مالياتي در ايران

هدف: اين پژوهش به دنبال شناسايي عوامل موثر بر رفتار تمكين مالياتي موديان و ميزان اثرگذاري عوامل شناسايي‌‏شده بر تمكين مالياتي با رويكرد داوطلبانه است. طرح پژوهش/ روش‏‌شناسي/ رويكرد: جامعه آماري كليه موديان مالياتي و صاحبان مشاغل در شهر تهران است. نمونه‌‏اي شامل ۱۵۱ نفر از موديان مالياتي (حقيقي) و صاحبان مشاغل انتخاب شده و با پرسشنامه اطلاعات لازم از آن‏ها اخذ شده است. براي انجام اين پژوهش از روش نمونه‏‌گيري در دسترس استفاده شده است. نوع پژوهش بر اساس هدف كاربردي است و روش آن بر اساس نحوۀ گردآوري داده‌ها توصيفي است. به منظور تحليل آماري و براي نيل به هدف يكم پژوهش (شناسايي عوامل موثر بر تمكين مالياتي داوطلبانه) از روش تحليل عاملي اكتشافي (كاهش ابعاد) استفاده شده است. براي نيل به هدف دوم پژوهش (تعيين ميزان تاثير عوامل شناسايي‌‏شده بر تمكين مالياتي) از رگرسيون چندمتغيره استفاده شده است. يافته‏‌ها: با انجام تحليل عاملي اكتشافي هشت عامل موثر بر تمكين داوطلبانه مالياتي شناسايي شدند. عوامل به‏‌ترتيب عبارت‎اند از: نگرش به كيفيت خدمات سازمان مالياتي، مشروعيت، اعتلاي عدالت، پيچيدگي، توجه به اخلاق، دانش و اطلاعات مالياتي، عزم جمعي براي پرداخت ماليات، و ترس و نوع‌‏دوستي. با توجه به نتايج رگرسيون چندمتغيره عوامل نگرش به كيفيت خدمات سازمان مالياتي، اعتلاي عدالت، پيچيدگي، توجه به اخلاق، و ترس و نوع‏‌دوستي بر مولفه تمكين مالياتي تاثير معناداري دارند. ارزش/ اصالت پژوهش: دريافت داوطلبانه ماليات يكي از اهداف دولت‏‌ها بوده است. اگر دولتي موفق به دريافت ماليات به صورت داوطلبانه از مردم شود، اين امر بر اعتماد اجتماعي و سرمايه اجتماعي تاثير مثبتي دارد و هم از آن‏جا كه باعث مي‏‌شود منابع دولت براي عمليات ماليات‏‌ستاني به هدر نرود، باعث افزايش كارايي دولت خواهد بود. شناسايي و بررسي اين عوامل مي‏تواند براي خط‏مشي‏‌گذاران داراي پيام‏‌هاي مفيدي باشد تا به فراهم‌‏آوري امكانات لازم براي ارتقاي تمكين مالياتي داوطلبانه بينجامد.