تضادهاي اجتماعي در انديشه علامه طباطبايي (ره) مبتني بر تفسير الميزان

تضادهاي اجتماعي كه قدمتي به درازاي تاريخ بشريت دارد، همواره يكي از عمده‌ترين و مهمترين معضلات زندگي جمعي انسان‌ها و مانعي بر سر راه تعالي آنها بوده است. لذا حل و فصل آنها همواره مورد توجه ويژۀ اديان الهي قرار گرفته است. بنياني‌ترين لازمه حل تضادهاي اجتماعي نيز، شناخت گونه‌ها و عوامل اصلي آنها است. علامه طباطبايي (ره) به عنوان يك فيلسوف متأله و نظريه‌پرداز اجتماعي مبتحر، به خوبي از عهده اين مهم برآمده است. هدف پژوهش حاضر، پاسخ به دو پرسش است كه از ديدگاه علامه طباطبايي (ره) تضادهاي اجتماعي چندگونه است؟ و عوامل و زمينه‌هاي اصلي رخ‌داد آن چيست؟ در پاسخ به اين دو سوال، با روش مطالعه كيفي از نوع توصيفي- تحليلي آيات مرتبط با موضوع مبتني بر تفسير الميزان مورد بررسي قرار گرفته است. از نگاه علامه طباطبايي (ره) تضادهاي اجتماعي به دو نوع كلي طبيعي و ديني تقسيم مي‌شود. ايشان وقوع تضادهاي اجتماعي را امري حتمي و گريزناپذير مي‌دانند. چراكه مسئله مدنيت و ركن اصلي آن يعني عدالت اجتماعي چيزي است كه انسان آنها را بر اساس اضطرار پذيرفته است نه به مقتضاي طبع اولي خود. اين اضطرار معلول چند امر است: وجود ويژگي فطري استخدامگري در انسان، كيفيت خلقت او و نيازهاي گسترده‌اش. حال اختلاف طبايع انسان‌ها نيز بايد بر اين تشكيل اضطراري اجتماع افزوده گردد. اين دو علت عمده موجب رخ‌داد تضاد طبيعي در ميان انسانها شده است. در نتيجه شرايع الهي براي رفع اين نوع تضاد ظهور پيدا كردند. اما وجود حسادت و طغيان در ميان عالمان و حاملان دين، نوع تضاد ديني را بر تضاد قبلي مضاعف نموده است.