بررسي تطبيقي ديدگاه غزالي و خواجه نصيرالدين طوسي درباره سبب و متعلق دوستي

فضيلت دوستي، سرشتي دروني دارد و از وجدان و فطرت آدمي سرچشمه مي‌‌گيرد. غفلت از اين فضيلت مهم، زيست انسان را درگير آسيب‌‌هاي مخربي مي‌‌كند كه جبران آن سخت و گاه ناممكن است. دوستي شامل ابعاد گسترده‌‌اي از مراتب، موانع، معاني و منابع است كه اين پژوهش بر بررسي دو مقولۀ مهم «سبب و متعلق دوستي» تمركز دارد و با طرح اين سوالات آغاز مي‌‌شود: انسان به انگيزۀ كدام اسباب به سمت دوستي متمايل مي‌‌شود؟ چه سوژه‌‌هايي مي‌‌توانند متعلق دوستي باشند؟ پاسخ سوالات مذكور از منظر دو انديشمند مشهور جهان اسلام، غزالي و خواجه نصيرالدين طوسي بررسي مي‌شود. داده‌‌هاي مورد نياز در اين پژوهش با بررسي كتابخانه‌‌اي به‌دست آمده و درنهايت به روش مقايسه‌‌اي تحليل مي‌شود تا شباهت‌‌ها و تفاوت‌‌هاي اين دو رويكرد مشخص شود. يافته‌‌ها نشان مي‌‌دهد غزالي با نگرش عارفانه‌‌اش از ميان اسباب محبت، خداوند را بهترين انگيزۀ دوستي مي‌‌داند. همچنين از بين متعلقان محبت نيز فقط خداوند بهترين دوست انسان است و ابراز محبت به ساير متعلق‌‌ها نيز به دوستي با خداوند تأويل مي‌‌شود، اما خواجه نصيرالدين‌‌طوسي از ميان سه سبب لذت، نفع و خير محض كه براي دوستي بيان مي‌‌كند، تركيبي از هر سه سبب را بهترين انگيزه براي محبت مي‌‌‌داند. درمورد متعلق دوستي نيز بيشترين تمركز خواجه بر دوستي اجتماعي با همنوعان است.