بنيان‌هاي هستي‌شناختي انديشه اجتماعي امام موسي صدر

مباني هستي‌شناختي، تفسيري از جهان اجتماعي ارائه مي‌دهند كه دلالت‌هاي آن در لايه‌هاي بعدي فرهنگ، نحوۀ تعامل انسان با جامعه، هستي و خدا را شكل مي‌دهد. امام موسي صدر از مهم‌ترين متفكران مسلمان معاصر است كه كوشيد صورت‌بندي‌ نويي از اين مباني هستي‌شناختي ارائه بدهد. در اين پژوهش بنيان‌هاي هستي‌شناختي انديشۀ اجتماعي او با روش تحليلي-اسنادي بررسي شده است. او انسان را داراي چهار بعد مي‌داند: بعد فردي ناظر به آزادي او، بعد اجتماعي در ارتباط با ديگر انسان‌ها، بعد ديگر به‌عنوان جزئي از جهان هستي و بعد الهي كه ناظر به نقش خلافة‌اللهي انسان و سامان‌دهندۀ ديگر ابعاد است. از نظر او انسان در جايگاه خلافة‌اللهي تنها عنصر تحول‌آفرين در هستي و تاريخ است. انسان داراي فطرتي الهي است كه عامل محرك او در زندگي محبت است. در نگاه صدر، خانواده واحد سازندۀ جامعه است. او جامعه را محصول تعامل و تبادل مادي و معنوي ميان افراد و امت را حاصل اتحاد مردم در انديشه و رسالت مي‌داند. همچنين به برابري انسان‌ها در پيشگاه خدا و نفي تبعيض ميان آن‌ها معتقد است؛ چرا كه به سبب يگانگي خدا، همۀ مخلوقات از نظر وجودي برابرند. او وجه تمايز جوامع را در مطلق يا غيرمطلق‌بودن ارزش‌هاي آن‌ها مي‌داند. به باور او امت‌ها نيز به‌نوعي تولد و مرگ دارند. جهان هستي نيز مخلوق و جلوه‌گاه صفات نيكوي خدا است، زنده و ذي‌شعور است و از همين‌رو بر حق و عدالت بنا شده است. نظام هستي قانونمند، هدفمند و تحت تأثير وجود دائم و پيوستۀ خداوند است. شرور نيز اموري نسبي و سبب اختيار و رشد انسان هستند.