اثر مصرف جايگزين شير مازاد بر شير مادر بر كارآيي رشد و فراسنجه‌هاي خوني بزغاله‌هاي شيرخوار نژاد مهابادي

مقدمه و هدف: بزها از نشخوار كنندگان اهلي كوچك هستند كه پيشتر از ساير نشخوار كنندگان در خدمت انسان بوده و يكي از منابع مهم تامين پروتئين با منشأ حيواني در تغذيه انسان هستند. جايگزين شير به طور گسترده‌اي در پرورش گوساله‌هاي جوان و بزغاله‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. مزاياي استفاده از آن، افزايش بهره‌وري و نيز ساده ‌سازي مديريت دام است. اين پژوهش براي بررسي اثر شير جايگزين مازاد بر مصرف شير مادر، بر عملكرد توليدي، فراسنجه‌هاي بيوشيميايي خون و پارامترهاي مدفوعي شامل خصوصيات ميكروبي بزغاله‌هاي شيرخوار انجام گرفت. مواد و روش‌ها: براي انجام اين آزمايش از 24 رأس بزغاله‌هاي شيرخوار نژاد مهابادي در يك طرح كاملا تصادفي با سه گروه 8 رأسي به مدت 60 روز استفاده شد. بزغاله‌ها پس از تولد در طول سه روز به همراه مادر نگهداري شدند، سپس به صورت تصادفي به 3 گروه 8 رأسي تقسيم شدند. تيمارهاي آزمايشي شامل سه گروه بود. در گروه اول روزانه فقط از شير مادر  و در گروه دوم و سوم بزغاله‌ها به ترتيب روزانه علاوه بر شير مادر به اندازه 10 و 5 درصد وزن بدن جايگزين شير مصرف كردند. پارامترهاي رشد از جمله وزن، طول بدن، ارتفاع جدوگاه، دور سينه و هيپ و نيز مصرف شير مادر، مصرف كنسانتره استارتر، فراسنجه‌هاي خوني و پارامترهاي ميكروبي مدفوع از جمله ميزان سالمونلا، ايشريشياكلي و لاكتوباسيل اندازه‎‌گيري شد. تجزيه و تحليل داده‌ها با نرم افزار SAS انجام شد.  يافته‌ها: نتايج پژوهش نشان داد كه افزايش وزن روزانه در بزغاله‌هايي كه به ميزان 5 درصد وزن بدن جايگزين شير علاوه بر شير مادر مصرف مي كردند به طور معني‌داري از گروه شاهد بيشتر بود. وزن زنده و نيز ميانگين افزايش وزن روزانه بزغاله‎‌هاي با مصرف 5 درصد جايگزين شير در روز آخر بطور معني داري از بزغاله‌هاي ساير تيمارها بيشتر بود. از نظر ساير پارامترهاي رشد نيز بين بزغاله‌هاي با مصرف 5 درصد شير جايگزين و شاهد اختلاف معني داري مشاهده نشد. اما مقدار عددي حاصل، بالاتر از بزغاله‌هاي با مصرف 10 درصد شير جايگزين بود. بين گروه ها از نظر برخي از فراسنجه‌هاي بيوشيميايي خون اختلاف معني داري مشاهده شد. از جمله از نظر ميزان گلوكز، آلبومين و لاكتات دهيدرژناز گروه شاهد بطور معني داري بيشتر از گروه هاي مصرف كننده جايگزين شير بود. از نظر نيتروژن اوره خون، گروه شاهد بيشترين و گروه 5 درصد جايگزين شير كمترين مقدار بود و اختلاف بين گروه 10 درصد با گروه‌هاي شاهد و 5 درصد جايگزين شير معني دار نبود. ميزان كلسترول در گروه دوم كمتر از دو گروه ديگر بود ميزان پروتئين كل در گروه اول بيشترين و گروه دوم كمترين بود. در آزمايش نمونه‌هاي مدفوع، سالمونلا مشاهده نگرديد. ميزان اشرشياكلي در بزغاله‌هاي گروهي كه 5 و 10 درصد وزن بدن جايگزين شير مصرف كرده بودند بيشتر از شاهد بود. لاكتوباسيل فقط در گروه شاهد به تعداد كمي مشاهده شد. نتيجه گيري: نتايج حاصل از اين آزمايش نشان داد كه مصرف جايگزين شير به ميزان 5 درصد وزن بزغاله‌ها همراه با شير مادر، مي‌تواند اثرات مثبتي بر عملكرد توليدي بزغاله‌هاي شيرخوار داشته باشد.