بررسي اثر عوامل آب و هوايي بر روند جمعيتي آفات اول فصل پنبه در استان فارس

سابقه و هدف:گياهچه پنبه توسط چندين آفت مكنده مانند تريپس پنبه (Thrips tabaci Lindeman)، شته پنبه (Aphis gossypii Glover)، زنجرك سبز پنبه (Empoasca sp.) و سفيدبالك پنبه (Bemisia tabaci Gennadius) مورد حمله قرار مي گيرد و در صورتي كه كنترل نشوند خسارت قابل توجهي به بار مي آيد. عوامل آب و هوايي مانند دما و رطوبت نسبي جزو مهمترين عوامل خارجي تنظيم كننده جمعيت حشرات هستند. با توجه به اينكه آفات اول فصل پنبه مي توانند خسارت هاي سنگيني به مزارع پنبه وارد كنند، تحقيق حاضر با هدف بررسي روند تراكم جمعيت آفات اول فصل پنبه و ارتباط آن با عوامل آب و هوايي انجام شد تا نتايج آن در شرايط مختلف آب و هوايي در مديريت تلفيقي آفات پنبه استفاده شود.مواد و روش ها:اين پروژه در سال 1399 و 1400 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي داراب اجرا شد. زمين آزمايش به پنج تكرار تقسيم شد. نمونه برداري بصورت هفتگي و از هر تكرار، 5 گياهچه به صورت تصادفي نمونه برداري شد. واحد نمونه برداري تعداد آفت روي يك گياهچه پنبه بود. داده هاي هواشناسي كه بصورت روزانه ثبت شده است از ايستگاه هواشناسي داراب كه در فاصله 200 متري محل اجراي پروژه قرار دارد تهيه شد. با استفاده از روش آماري تحليل همبستگي و رگرسيون خطي و غيرخطي رابطه بين جمعيت هر يك از آفات با متغيرهاي هواشناسي بررسي شد.يافته ها:در سال اول با جوانه زني گياهچه پنبه آلودگي به تريپس نيز شروع شد (0/41 تريپس در هر گياهچه) و تراكم جمعيت تريپس تا آخر خرداد بيش از شش برابر افزايش يافت (2/74 تريپس در هر گياهچه) و وقتي ميانگين هفتگي حداكثر دماي روزانه از 42 درجه سانتيگراد بيشتر شد جمعيت آن كاهش يافت. نتايج تحليل همبستگي بين ميانگين هفتگي حداكثر دماي روزانه با ميانگين هفتگي تراكم تريپس نشان داد اين همبستگي منفي و معني دار است (0/008 = P؛ 0/68- =R). با تلفيق داده هاي هر دو سال آزمايش، نتايج تجزيه رگرسيون خطي نشان داد رابطه معني داري بين ميانگين هفتگي متوسط رطوبت نسبي روزانه با ميانگين هفتگي پوره سفيدبالك وجود داشت. نتايج تحقيق حاضر نشان داد مهمترين عامل آب و هوايي تاثيرگذار بر جمعيت شته پنبه، دماي هوا است بطوريكه هرگاه دماي هوا بالاتر از 30 درجه سانتيگراد باشد فعاليت شته به شدت كاهش مي يابد.نتيجه گيري:نتايج اين تحقيق نشان داد گياه پنبه با دامنه وسيعي از آفات مواجه مي شود و عوامل آب و هوايي به ويژه دما و رطوبت نسبي بر شروع آلودگي به آفات اول فصل پنبه و همچنين بر تراكم و نوسانات جمعيت آفات پنبه موثر هستند. بنابراين نتايج بدست آمده مي تواند نقش مهمي در برنامه ريزي و كاربرد برنامه هاي مديريت تلفيقي آفات اول فصل پنبه ايفا كند