ساتراپ‌نشين ماد در عصر اشكاني (از خيزش اشكانيان تا پايان پادشاهي فرهاد چهارم)

شاهنشاهي اشكاني(۲۴۷ پ.م-۲۲۴م.)از ساتراپي‌ها و شاهك نشين‌هاي مستقل و نيمه مستقل تشكيل شده بود كه تحت فرمان پادشاه حكومت مي‌كردند. در اين ميان، ساتراپي ماد در دوره جانشينان اسكندر گاه به طور مستقل و گاه تحت حاكميت سلوكيان، براي دستيابي به استقلال مي‌كوشيدند؛ اما با برآمدن اشكانيان، با پيوستن به آن‌ها، اين ايالت به كانون نظامي در برابر استيلاي بيگانگان تبديل شد. اين‌مقاله باروش توصيفي- تحليلي و به دست‌آويز منابع گوناگون، تلاشي‌است براي پاسخ به اين پرسش كه اين سرزمين چه تاثيري در تحولات سياسي عصراشكاني از آغاز فرمانروايي-اشكانيان(۲۴۷پ.م) تاپايان پادشاهي فرهادچهارم(39-2/3پ.م)داشته است؟ اين پژوهش نشان‌مي‌دهد كه ساتراپي ماد هنگام خيزش اشكانيان در برابر سلوكيان، با پيوستن به جنبش پارتيان، توانستند زمينه زوال سلوكيان از ايران را فراهم كنند. نخستين پادشاهان پارتي كه به اهميت ماد براي مصون ماندن مرزهاي غربي‌از گزند بيگانگان آگاه بودند، براي تحكيم فرمانروايي خود بر آن مي‌كوشيدند. با اين همه، اين منطقه در دوره ضعف دستگاه پادشاهي اشكانيان و در ستيزهاي جانشيني، براي آن‌ها بحران‌ساز شد. اگر چه مادها در كشاكش‌هاي ميان شاهزادگان پارتي براي رسيدن به پادشاهي، براي بازيابي استقلال خود تلاش مي‌كردند، اما گرايش‌هاي جدايي خواهانه‌ي ماد را مي‌توان با شرايط سياسي و اقتدار شهرياران اشكاني وابسته دانست.