تحليل رفتار تمكين مؤديان مالياتي در ايران: رويكرد نظريه بازي‌ها

در اين مقاله با تكيه بر عوامل اخلاقي، نهادي و سيستمي مؤثر بر فرار مالياتي با رويكرد نظريه بازي‌ها، تعاملات ميان مؤديان و نظام مالياتي در كشور ايران مورد بررسي قرار مي‌گيرد. اين تعاملات در سه رده مؤديان مالياتي، مشاوران مالياتي و دستگاه اجرايي وصول ماليات در كشور مورد مطالعه قرار داده شده است. در اين مطالعه مدل پولينزو و پيكهارت براي توصيف تعاملات مؤديان مالياتي در ايران توسعه داده شده است و با استفاده از نتايج تحليل‌هاي ميداني پيشين كه در فضاي مالياتي ايران انجام شده است، اين تعاملات در سطوح سه‌گانه فوق با استفاده از نظريه بازي‌ها مورد ارزيابي و تحليل قرار مي‌گيرد. نتايج به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد براي جلوگيري از فرار مالياتي لازم است در باب مصارف ماليات در كشور شفاف‌سازي مقتضي براي مؤديان صورت گيرد و به علاوه با شفاف‌سازي و تسهيل فرايندهاي مالياتي نسبت به جلب اعتماد مؤديان اهتمام شود. بر اساس اين نتايج عدم وجود شفافيت شايسته، ناكافي بودن اطلاعات در تعاملات ميان خود مؤديان، عدم وجود كنترل‌هاي قانوني مناسب براي مؤديان و مشاوران مالياتي، يك تعادل باخت- باخت را موجب شده است كه نتيجه آن عدم پرداخت ماليات از طرف مؤديان و عدم حسابرسي مؤثر از طرف مأموران مالياتي است.