مباني واكسيناسيون اجباري و ضمانت اجراهاي آن در ايران و غرب (با تأكيد بر كوويد-19)

واكسيناسيون نقش مهمي در مبارزه با بيماري ها بويژه در همه گيري ها ايفا مي كند. با گسترش بيماري‌هاي همه‌گيري چون كرونا بحث در مورد واكسيناسيون اجباري عمدتاً حول اين موضوع شكل مي‌گيرد كه آيا ايجاد خير و نفع عمومي بر آزادي افراد ارجحيت دارد يا خير؟ و در صورت پذيرش اجبار چگونه و با چه سازوكارهايي مي توان آن را تضمين نمود؟ نتايج اين پژوهش كه با روش توصيفي-تحليلي-تطبيقي صورت گرفته است نشان مي‌دهد كه مخالفان واكسيناسيون اجباري با استناد به ممنوعيت نقض حق حيات بواسطه عوارض واكسن و نقض حق بر حريم خصوصي و نيز با تأكيد بر آزادي انتخاب آگاهانه افراد، وظيفه دولت ها را صرفاً بكارگيري تلاش در جهت در اختيار قرار دادن امكاناتي كه حيات افراد را حفظ مي كند مي دانند و نه اينكه آنان را وادار به تبعيت از اين تلاش ها نمايند. اما مدافعان واكسيناسيون اجباري، ضمن دفاع از مفهوم سلامت عمومي به عنوان يك كالاي عمومي و تقدم آن بر حفظ حقوق فردي افراد بر ماهيت جمع گرايانه حق بر سلامت تأكيد مي ورزند و ضمانت اجراهاي كيفري و اداري متنوعي را در جهت الزام به واكسيناسيون مطرح مي‌نمايند. بسياري از كشورهاي غربي با تنوع بخشيدن به انواع ضمانت‌هاي اداري و مالي در چارچوب اين الزام سياستگذاري نموده‌اند. در ايران اما نقصان نظام حقوقي در پيش‌بيني ضمانت‌هاي اداري كافي به ويژه در بحث محروميت از حقوق اجتماعي و دستيابي به خدمات عمومي و نيز سازوكارهاي تشويقي مي‌تواند مانعي در مسير تضمين اين نفع عمومي باشد.