تزئينات خانه هاي دوره قاجاريه و تأثير آن درايجاد حس مكان (نمونه موردي خانه هاي مشيرالدوله، مؤتمن الاطباء و اعلم السلطنه)

خانه هاي تاريخي دوره قاجار را مي توان بخشي از گنجينه هاي ارزشمند تاريخ هنرومعماري ايران دانست. در معماري ايراني، تزئينات همانند روحي است كه كالبد سازه ها را به تمامي در برگرفته است؛ با به ميان آمدن بحث معماري سنتي خانه هاي ايراني، ناخودآگاه معاني دلبستگي به فضاي معماري به ذهن خطور مي كند. شكوه وزيبايى معمارى ايرانى به تزيينات آن بستگى داشته كه درايجاد حس مكان بي تأثير نيست. براي ارتقاي حس مكان، شناسايي عوامل تأثيرگذار برآن امري ضروري و اجتناب ناپذير است. به همين منظور اين پژوهش با هدف شناسايي و تبيين تزئينات به كار رفته درخانه هاي دوره قاجاريه و تأثير آن درايجاد حس مكان دراين خانه ها، به روش توصيفي-تحليلي، ازنوع پيمايشي در خانه هاي دوره قاجارواقع درمناطق 12و11 شهرتهران انجام شده است. جامعه آماري پژوهش را بازديدكنندگان از خانه هاي نمونه، تشكيل داده ونمونه پژوهش(384 نفر)، به روش نمونه گيري تصادفي هدفمند انتخاب شده اند. ابزارگردآوري اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. داده هاي گردآوري شده با روش تحليل عاملي تأييدي و رگرسيون تحليل شد. نتايج نشان داد، تزئينات معماري اين خانه ها؛ گچبري، آجر كاري، كاشي كاري، آلت چيني چوبي، ارسي وگره چيني ارسي، تزيينات فلزي، موزاييك كاري و لمبه كوبي بوده است. اين تزيينات با اثر مثبت و معني دار بر هويت مكان با ضريب (0.544)، تعلق به مكان با ضريب (0.497) و وابستگي به مكان با ضريب (0.286)، در ايجاد حس مكان دراين خانه ها تأثيرگذار بوده است(0.01 P). بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه، تزيينات به كار رفته دراين خانه ها، با تأثيرگذاري بر هويت، تعلق و وابستگي به مكان در مخاطب، برايجاد حس مكان در اين خانه ها نقش به سزايي داشته است. شناخت اين عوامل درفضاهاي ميراثي درحفاظت معماري راه گشا است.