تحليل تأثير عوامل انساني و محيطي بر تضاد ذي‌نفعان در حوضه آبريز زاينده‌رود

همزمان با افزايش بحران آب در حوضه‌هاي آبريز، درگيري‌هاي بين ذي‌نفعان آن در حال تشديد است. افزايش تضاد در حوضه‌هاي آبريز مي‌تواند ناشي از عوامل مختلف انساني و طبيعي، از جمله حكمراني و مديريت ضعيف منابع و تغييرات اقليم باشد. هدف پژوهش بررسي عوامل طبيعي و انساني مؤثر بر شدت مناقشات ميان ذي‌نفعان مختلف حوضه زاينده‌رود، بررسي راهبردهاي پيشنهادي مديران و سياست‌گذاران و تحليل راهبردهاي اجرا‌شده طي ساليان اخير جهت كاهش مناقشات در حوضه زاينده‌رود بوده است. در اين تحقيق از روش‌شناسي كيفي مبتني بر نظريه داده‌بنياد استفاده شد. نمونه‌اي از افراد كليدي از بين كارشناسان و مديران سازمان‌هاي مرتبط، با بهره‌گيري از نمونه‌گيري هدفمند به روش گلوله‌برفي، انتخاب شدند و داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختارمند گردآوري شدند. نتايج نشان داد كه عوامل انساني از جمله عوامل اجتماعي - فرهنگي، افزايش تقاضا براي آب، سياست‌هاي انتقال بين‌حوضه‌اي آب و عوامل حكمراني از ديدگاه كارشناسان مرتبط بيشترين تأثير را در مديريت تضاد داشتند. همچنين عوامل محيطي نظير تغييرات اقليم از جمله كاهش بارش و منابع آب، سبب تشديد تضاد در حوضه شده‌اند. از سوي ديگر، تأثير عوامل انساني نظير حكمراني و سياست‌هاي اخذشده در بحران آب و تضاد ناشي از آن بسيار تأثيرگذارتر از عوامل طبيعي بوده است. برخي از راهبردها همچون مديريت راهبردي، انتقال آب بين حوضه‌اي، و افزايش نظارت براي مديريت تضاد ناشي از بحران آب در حوضه به كار گرفته شده‌اند. از سوي ديگر، تعدادي از مديران و سياست‌گذاران معتقدند كه برخي راهكارهاي اجراشده نه‌تنها به كاهش تضاد در حوضه كمكي نكرده‌اند، بلكه سبب افزايش تنش نيز شده‌اند.