بررسي پاسخ‌هاي آوايي گويشوران دو گونۀ تهراني و اصفهاني به فشار زماني

در زبان‌ها و گونه‌ها محل دقيق همترازي نقاط گذار F0 با ساخت زنجيره‌اي گفتار متفاوت است (Ladd, 2008). تفاوت‌هاي بين زباني و بين گونه اي آنقدر كوچك و جزئي است كه نمي‌توان بازنمود زيرساختي را مشخص ساخت. هدف از پژوهش حاضر بررسي راهكارهايي است كه گويشوران دو گونه (اصفهاني و تهراني) در واكنش به فشار زماني ناشي از كاهش رسايي پايانه در چارچوب واج‌شناسي خودواحد وزني نظريه پيرهامبرت (1980) استفاده مي‌كنند. بدين منظور از 20 گوبشور اصفهاني و20 گوبشور تهراني خواسته شد كه سه واژه تكيه‌بر كه همراه با كاهش رسايي پايانه بودند را در جايگاه تكيۀ زيروبمي هسته دو بار تكرار كنند. در بررسي و تحليل داده‌ها سه پارامتر نوايي ديرش رسايي پايانه حاوي تكية زيروبمي، زمان‌بندي يا همترازي و الگوي منحني آهنگ عمدتاً مدنظر بود. نتايج نشان داد كه گويشوران گونۀ اصفهاني در توليد منحني افتان-خيزان زمان بيشتري را بكار گرفته‌اند و از راهكار زيرهدف استفاده كرده‌اند. پديده زيرهدف، منجر به  وقوع زودهنگام با دامنه زيروبمي كمتر بر روي واحدهاي واجي گشته‌است. در حالي‌كه در گونۀ تهراني، گويشوران در توليد منحني افتان از پديده تراكم استفاده‌كرده‌اند. بدين معني كه گويشور در توليد منحني سريع‌تر عمل كرده و حركت F0 به‌طور كامل ولي در مدت زمان كوتاهي انجام گرفته‌است. بنابراين منحني آهنگين الگوي افتان به طور كامل و با سرعت بالا توليد گشته‌است. گويشوران هر دو گونۀ اصفهاني و تهراني در توليد منحني خيزان، از پديده كوتاه‌سازي يا ترخيم استفاده‌كرده‌اند، بدين معني كه  حركت  F0 كوتاه گشته و تنها نسخۀ ناقصي از منحني آهنگين توليد شده؛ ولي سرعت حركت F0 تغيير نكرده ‌است. بنابراين، درمجموع مي‌توان گفت كه تنوع در انتخاب راهكارهاي گويشوران دو گونه در پاسخ به فشار زماني، مسئله‌اي زبان‌ويژه و گونه‌ويژه است.