توزيع الگوهاي وزن مورايي در انواع واژه‌هاي سه‌هجايي: نظريۀ مورايي

پژوهش حاضر به مطالعۀ چگونگي توزيع الگوهاي وزن مورايي در انواع واژه هاي سه هجايي فارسي اعم از بسيط، مشتق، مركب و مشتق-مركب در چارچوب نظريۀ مورايي مي پردازد. الگوي وزني يك واژه عبارتست از وزن هجاهاي موجود در آن واژه و بر تمايز ميان هجاهاي سنگين و سبك استوار است (Carr, 2008:172). در نظريۀ مورايي هجاهاي سنگين تر موراي بيشتري نسبت به هجاهاي سبك‌تر دارند.(Hayes, 1989:356) براي مطالعه و مقايسۀ الگوهاي وزني انواع واژه‌هاي سه هجايي، دو فرهنگ لغت 60000 واژه‌اي دهخدا (1385) و 40000 واژه‌اي مشيري (1388) مطالعه و تعداد 32 هزار واژۀ سه هجايي شناسايي شدند. سپس، اين واژه ها با استفاده از نرم افزار اكسل و براساس اطلاعاتي مانند ريشۀ زباني، نوع واژه، صورت واجي، ساخت هجايي و وزن هجاي اول تا سوم دسته بندي شدند و انواع الگوهاي وزني استخراج گرديد. همچنين، براي بررسي مفهوم تناوب وزن هجاها، انواع الگوهاي وزني متناوب و نامتناوب مشخص شدند. نتايج بررسي داده ها نشان داد در مجموع 49 الگوي وزني بالفعل در واژه هاي سه هجايي ديده مي شود و  بيشترين فراواني متعلق به توالي هجا هاي يك و دومورايي است. ازطرفي، هجاهاي سه و چهارمورايي، به‌ويژه در مجاورت يكديگر، بسامد بسياركمي دارند. اين نكته نشان مي دهد كه واژه هاي سه هجايي به توالي هجاهاي كوتاه گرايش دارند. الگوهاي نامتناوب شبه يكنواخت در انواع اين واژه ها غالب است. به‌علاوه، توالي هاي يك و دومورايي رويۀ مطلوب واژه هاي بسيط است و هيچ واژۀ بسيط سه هجايي با هجاي چهارمورايي در جايگاه غيرپاياني و پاياني يافت نشد، بجز موارد اندكي كه همگي وام واژه بودند. ازطرفي، واژه‌‌هاي مشتق نسبت به واژه‌هاي بسيط به لحاظ وزني، سنگين‌تر و نسبت به واژه‌هاي مركب سبك‌تر هستند.